Psikoloji Çalışmaları; 2019;39(1):209-243
“Kendini Unutmak”: Psikoloji Araştırmalarında Tevazu
E Yücel, G Arslantürk
Selçuk Üniversitesi, Konya
Tevazu, psikoloji alanındaki çalışmalarda uzun zaman boyunca ihmal edilen bir
erdem olmuştur. Ancak son yıllarda, tevazu konusundaki çalışmaların sayısında
kayda değer bir artış görülmektedir. Görece sınırlı fakat gelecek vadeden bu
araştırma alanına dair kapsamlı bir inceleme yürütülmesi hedeflenerek, bu
derleme çalışmasında öncelikli olarak tevazu üzerine etimolojik ve kavramsal
bir analiz sunulmuştur. Kavramın nasıl tanımlanacağı konusunda fikir birliği
olmamasına rağmen, bu çalışmada tevazunun ölçülülük, düşük benlik saygısı
ve kendini değersiz görme gibi diğer ilişkili kavramlardan farkı gözler önüne
serilmiştir. İlgili alan yazında tevazunun genel yapısına ilişkin tartışmaların yanı
sıra belli bağlamlarda ortaya çıkan tevazu biçimlerinden de bahsedilmektedir.
Bu çerçevede tevazunun alt türleri olarak entelektüel tevazu, kültürel tevazu
ve ilişkisel tevazu kavramları tanıtılmıştır. Tevazu nihai olarak kişinin kendini
unutmasını gerektirir. Ancak bu yönü ile tevazunun öz-bildirime dayalı olarak
ölçümlenmesinde ciddi zorluklar yaşanmaktadır. Buradan hareketle, tevazuyu
değerlendirmeye yönelik en uygun yöntemin ne olduğu sorusu ekseninde,
mevcut derlemede tevazuya ilişkin farklı ölçüm teknikleri karşılaştırılmalı olarak
ele alınmıştır. Gerçekten mütevazı kişilerin tevazu göstermenin zor olduğu
durumları (kişilerarası çatışma, rekabet, eleştiriyi kabullenme vb.) daha etkili
bir şekilde yönetmeleri beklenir. Bu noktada mütevazı tepki örüntülerinin daha
hassas bir biçimde incelenmesine yönelik olarak bu tür stres testlerinin önemine
dikkat çekilmiştir. Derlemenin takip eden bölümlerinde ise görgül çalışmalar
ışığında tevazunun öncülleri ve sonuçlarına değinilmiştir. Bu bağlamda dindarlık,
güvenli bağlanma ve diğer karakter güçleri (örn., affedicilik, şükran, yılmazlık)
tevazuyu pekiştiren unsurlar olarak değerlendirilmiştir. Tevazunun sonuçları ise
psikolojik sağlık, kişilerarası ilişkiler, iş hayatı ve toplumsal hoşgörü üzerindeki
olumlu etkilerine atıfta bulunularak gözden geçirilmiştir. Ayrıca, çeşitli
psikolojik müdahalelerle insanlara tevazu erdemini kazandırabilmenin mümkün
olup olmadığı da uygulamalı bir bakış açısıyla sorgulanmıştır. Derlemenin son
bölümünde ise gelecek çalışmalar için öneriler sunulmuştur.
“Forgetting Oneself”: Humility in Psychology Studies
Humility has been a neglected virtue in psychology studies for a long time. In recent years, however, a substantial
upsurge in the number of studies on humility has been observed. Delving into a relatively limited but promising research
area, this review begins by presenting an etymological and conceptual examination on humility. Even though there is no
consensus on how to define humility, its difference from other related concepts such as modesty, low self-esteem, and
self-depreciation is pointed out. In addition to the discussions on the general structure of humility, the related literature
also refers to context-specific forms of humility. Accordingly, the notions of intellectual humility, cultural humility, and
relational humility are introduced as the sub-types of humility. Humility eventually entails one’s forgetting oneself.
However, such an attribute poses an inconvenience for the measurement of humility by self-report techniques. In a
quest of an appropriate method to evaluate humility, the current review also summarizes the different measurement
techniques with a comparative focus. Those people who are really humble are expected to more effectively manage the
situations in which it is difficult to show humility (e.g., interpersonal conflict, competition, acceptance of criticism).
Relatedly, the importance of such stress tests is underlined for the more precise analysis of humble response patterns. The
succeeding parts of this review scrutinize the precursors and consequences of humility in the light of existing empirical
findings. Religiosity, secure attachment, and other character strengths (e.g., forgiveness, gratitude, and hardiness) are
identified as the forerunners of humility. Humility-related outcomes are considered with reference to its restorative
impact on psychological health, interpersonal relationships, work life, and societal tolerance. Whether it is possible to
promote humility with certain psychological interventions is also considered with an applied perspective. Suggestions
for prospective studies are proposed at the end of the current review.