Addicta: The Turkish Journal on Addictions; 2019;6(2):337-360
Sosyal Ağ Bağımlılığı Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
F Karaca, OG Yıldırım, T Kulaksız
Marmara Üniversitesi, İstanbul
Günümüzde sosyal ağlar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Sosyal ağların kullanımı bireylerin iletişim
olanaklarını geliştirip hayatlarına katkı sağlasa da teknolojinin aşırı kullanımı giderek artan bir bağımlılık
problemini de beraberinde getirmektedir. Bu çalışmanın amacı, bilimsel bağımlılık belirtilerini kapsayan
geçerli ve güvenilir bir Sosyal Ağ Bağımlılığı Ölçeği’nin (SABÖ) geliştirilmesidir. Geliştirilen geçerli
ve güvenilir Türkçe bir ölçme aracı sayesinde sosyal ağların toplum içinde problemli kullanımı ortaya
konabilecek ve bireyler sosyal ağ bağımlılığı hakkında farkındalık kazanabilecektir. Çalışmanın 285
katılımcısı mevcuttur. Katılımcıların büyük çoğunluğu üniversite öğrencisi ve mezunudur (n=267).
İlgili alanyazın taraması sonucunda diğer bağımlılık türlerinde de yer alan dikkat çekme, duygu durum
değişikliği, tolerans, geri çekilme belirtileri, çatışma ve nüks etme, sosyal ağ bağımlılığının ana bileşenleri
olarak kabul edilmiştir. SABÖ’de yer alan 37 madde ile Açımlayıcı Faktör Analizi yapılmıştır. Yapılan faktör
analizi sonucunda uygun olmayan 11 madde silindikten sonra toplam varyansın % 63.6’sını açıklayan, 26
madde ve beş faktörden oluşan SABÖ’nün son hâli elde edilmiştir. SABÖ’nün iç tutarlılık değerleri ölçeğin
bütünü ve alt faktörler için .87 ile .95 değerleri arasında; maddelerin madde toplam korelasyonlarının .46
ile .74 değerleri arasında değiştiği ortaya çıkmıştır. Doğrulayıcı Faktör Analizi ile elde edilen modelin uyum
indeksleri incelenmiş ve Ki-kare değerinin (χ2
=601.849, df=286, p=0.00) manidar olduğu görülmüştür.
Social Network Addiction Scale Development: Validity and Reliability Study
Social networks are very widely used in today’s world. Although the use of social networks contributes
to individuals’ lives by improving communication opportunities, excessive use gives increasing rise to
addiction related problems. The purpose of this study is to develop a valid and reliable Social Network
Addiction Scale (SNAS) covering scientific indications of addiction. With the help of a valid and reliable
Turkish measurement tool, the problematic use of social networks in society can be revealed and individuals
can gain awareness about social network addiction. There were 285 participants in this study. The vast
majority of participants were university students and graduates (n = 267). A comprehensive literature review
revealed the main components of social network addiction to be salience, mood modification, tolerance,
withdrawal symptoms, conflict, and relapse. An explanatory factor analysis was conducted following items’
pool creation process. The factor analysis revealed that the final form of the SNAS consisted of 26 items and
five factors and explained 63.6% of the total variance. Internal consistency values of the SNAS ranged from
.87 to .95 for the whole scale and sub-factors, whereas total correlations between items ranged from .46 to
.74. A Confirmatory Index Analysis was used to determine the model’s fit index and Chi-square value (?2
=
601.849, df = 286, p = 0.00), and were found to be significant.