Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi; 2007;14(1):48-56
Çocuklarda Yaşam Kalitesi Kavramı ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Gözden Geçirilmesi
Ö Üneri, NÇ Memik
Sami Ulus Çocuk Hastanesi Çocuk Ruh Sağlığı Polikliniği, Ankara
Amaç: Yaşam Kalitesi (YK) tanımlaması ve ölçümü oldukça zor bir kavram olup, kısaca bireyin o anki
durumunu, kendi kültür ve değerler sistemi içinde algılaması olarak tanımlanmaktadır. Son yirmi
yıldır çocuklarda YK ile ilgili yapılan çalışmalarda artma gözlenmektedir. Bu yazıda çocuk ve ergen
yaş grubunda YK kavramı ve yaygın olarak kullanılan YK ölçeklerinin gözden geçirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Konuyla ilgili Medline ve Türk Tıp Dizini "yaşam kalitesi, çocuk, ölçek" anahtar
sözcükleri kullanılarak taranmış, tam metin olarak ulaşılabilen makaleler gözden geçirilmiştir.
Sonuçlar: Tıp alanında kullanılan yaşam kalitesi ölçekleri hastaların yaşamlarının hastalıklarından
ne ölçüde etkilendiğini anlamamıza, tedavi protokollerinde bu alanları dikkate alarak değişiklikler
yapmamıza ve böylece hasta-hekim ilişkisinin güçlenmesine olanak sağlamaktadır. Çocuk ve ergen
yaş grubunda YK ile ilgili sorun alanlarının belirlenmesi ve bunların düzeltilmesi ileri yaşlarda ortaya
çıkabilecek YK ile ilgili zorlukları azaltmaktadır. Tartışma: Yazın incelendiğinde, son 20 yılda çocuk
ve ergen yaş grubu için hazırlanan YK ölçek sayısının arttığı izlenmiştir. Ancak 8 yaş altı küçük çocuk
grubu ile yapılmış çalışmaların az sayıda olduğu dikkat çekmektedir. Çalışmalar incelendiğinde
Türkçe geliştirilmiş çocuk ve ergen yaş grubunda kullanılan yalnızca bir ölçeğe rastlanılmıştır. Ayrıca
Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan ölçek sayısının azlığı da dikkat çekmektedir. Bu ölçeklerin
yazında yaygın kullanılan ölçekler olması olumlu bir özellik olarak değerlendirilmiştir. Türk
çocuklarının yaşam kalitesinin hangi alanlarda desteklenmeye gereksinimi olduğunun anlaşılması,
yapılan girişimlerin gereksinimler doğrultusunda yönlendirilmesi için Türkçe geliştirilmiş ölçeklere ve
Türkçe geçerlik, güvenirlik çalışması yapılmış ölçeklerle, geniş örneklem gruplarında yapılacak çalışmalara
gereksinim bulunmaktadır.
Concept Of Quality Of Life In Children and Review Inventories About Quality Of Life
Objective: Definition and the measurement of the concept of quality of life is a difficult issue and it is
briefly defined as the self-perception of a person's well being in his own culture and values system.
During the last two decades studies about health related quality of life (HRQOL) in pediatric population
have increased in number. This review aimed to give an overview about the concept of quality of
life and HRQOL inventories developed for children and adolescents. Method: The Medline and Turkish
Medicine Index was searched by using "quality of life", "children", "inventories" and "questionnaires" as
the key words and papers that can be reached as full text were taken into consideration. Results: The
use of health related quality of life questionnaires in medicine helps proffesionals to better understand
how the illness and therapies affect a patient's life and how to improve the patient -physician relationship.
Identification of problems in children's and adolescents' quality of life may provide a decline in
the potential problems about the quality of life during adulthood. Discussion: Although studies about
HRQOL in pediatric population increased in number during the last two decades, studies about HRQOL
in children younger than 8 [year]s old age are very few. Only one inventory -questionnaire in Turkish
[language] exists to measure quality of life in children and adolescents. Also validity and reliability studies
of HRQOL questionnaires in Turkish children and adolescents are very few. Fortunately, inventories
which their validity and reliability had been studied in Turkish population are the widely used
ones all over the world. Studies investigating the validity and reliability of quality of life inventories
conducted in larger sample of Turkish population are needed.