Cinsel istek; cinsel istek, merkezi sinir
sisteminde limbik sistem gibi en ilkel merkezlerden
kortekse, endokrin sistemden bir dizi
nöropeptide kadar uzanan biyolojik yapıdan,
karmaşık psikolojik süreçlere ve bu süreçleri
doğrudan ya da dolaylı yoldan etkileyen sosyolojik
ve kültürel altyapıya kadar uzanan son
derece geniş bir perspektifte ele alınabilecek
belirleyenler tarafından oluşturulmaktadır. Bu
nedenle cinsel isteği oluşturan süreçler ile ilgili
olarak halen bilinmeyenler çok fazladır.
Cinsel istek, esas olarak bir içgüdü olup
diğer içgüdüler gibi, merkezi sinir sisteminde
limbik sistem tarafından yönlendirilmektedir.
Limbik sistem yapılarından özellikle hipotalamusta
bulunan, 'a nterior medyal preoptik çekirdek?
ile ?ventromedyal çekirdek? cinsel işlevlerden
sorumlu alanlar gibi durmaktadırlar.
Özellikle ?ventromedyal çekirdek? kadın cinsel
istek ve davranışlarında çok önemli işlevlere
sahiptir. (1) Ancak, merkezi sinir sisteminin
ilk bölümde belirtilen diğer yapıları da
doğrudan ya da dolaylı yollarla cinsel isteği
etkilerler.)
Yapılan çalışmalar, hem erkekte hem de
kadında, cinsel isteğin östrojen/progesteron
salınım döngüsünden çok testesteron tarafından belirlendiğini ortaya koymuştur. Östrojen,
kadında cinsel davranış özelliklerini,
feminen/pasif cinsel davranışları aktive eden
ventromedyal çekirdeğin aktivasyonunu, sekonder
seks karakterlerinin gelişimini,
menstrüel siklusu, vajinal lubrikasyonu düzenleyerek
kadın cinselliğinde yaşamsal bir
yer tutmaktadır. Ancak, cinsel isteği belirlemede
testesteronun yeri daha önemlidir. Progesteronun
ise cinsel istek üzerinde genel
olarak olumsuz bir etkisi olduğu düşünülmektedir.
Kaplan'a göre, cinsel içgüdü çift yönlü bir
mekanizmaya sahiptir. Örneğin, güvenilir ve
rahat bir ortam ile uygun cinsel stimulus (çekici
bir partner, duygusal bir ortam, fiziksel temas,
hoş bir müzik vb.) bir kadında cinsel isteği stimule ederken, tersi bir ortam ya da uygun
olmayan bir partner tam tersine cinsel isteğini etkileyebilmektedir. Cinsel istek, yaşam
zorlukları, ilişkideki çatışmalar, ekonomik
güçlükler, iş koşulları, evlenme, boşanma,
çocuk sahibi olma, sevilen bir yakının
kaybı gibi ciddi yaşam değişikliklerinden zaman
içerisinde olumsuz olarak etkilenebilmektedir.