Bu makalede zeka kuramları tarihsel gelişim sırasında ele alınmıştır. Geçtiğimiz yüzyılın başlarında Charles Spearman'm zekaya ilişkin çalışmaları ile, modern psikoloji içerisindeki yerini alan bu konu, halen güncelliğini koru­makta ve bilim adamlarınca, zekayı açıklamaya çalışan pek çok kuram ileri sürülmektedir. Ayrıca bilgisayar teknolo­jisinde ve buna bağlı olarak istatistiksel analizlerdeki İlerlemeler de, zeka konusunda yeni gelişmelere neden olmak­tadır. Günümüzde zeka kuramları genellikle psikometrik kuramlar ve bilişsel kuramlar olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bu kuramların ortak çıkış noktası ise, Spearman'm iki-faktor kuramı'dır. Psikometrik kuramlar Spearman tarafından ortaya atılan görüşleri, görgül veriler ışığında istatistiksel analizlerle desteklemeye çalışırken, bilişsel kuramlar da zeka kavramı içerisinde yer alan bilişsel süreçlerin neler olduğunu ve bunların birbirleri ilişkisi üzerinde durmaktadır. Psikometrik kuramlar içerisinde Thorndike'ın zekanın çok faktörlü kuramı, Thurstone'nun temel zihinsel yetenekleri, Guilford'un zihin yapısı modeli, Vernon'un yeteneklerin hiyerarşik kuramı, Horn ve Cattell'in akıcı ve kristalize zeka kuramı, Carroll'un üç katman/tabaka kuramı; bilişsel kuramlar içerisinde ise, Piaget'nin bilişsel-gelişim kuramı, Sternberg'in zekanın üç bileşeni, Gardner'm çoklu zekası, Gustafsson'un birleştirici modeli bulunmaktadır.

The main goal of the present Is to examine the intelligence theories in a chronological order (historical development). Having deserved a place within the field of modern psychology with Charles Spearman's studies on intelligence, this subject has proved to be contemporary and various theories have been put forward by the scientists to explain intelli­gence. In addition, the developments in computer technology and statistical analysis have also resulted in develop­ments in the studies regarding intelligence. Today, intelligence theories are classified as psychometric theories and cog­nitive theories. The two different theories have Spearman's two-factor theory as their origin. The psychometric theo­ries arc an attempt to support Spearman's theories in the light of empirical data through statistical analysis, whereas cog­nitive theories study the cognitive processes within the concept of intelligence and the relationships among them. Psychometric theories consist of Thorndike's multifactorial theory of intelligence, Thurstone's primary mental abilities, Guilford's structure of intellect model, Vernon's hierarchial theory of human abilities, Horn and Cattell's theory of fluid and crystallized intelligence, Carroll's theory of three stratum whereas cognitive theories include, Piaget's theory of cog­nitive-development, Sternberg's triarchic theory of intelligence, Gardner's multiple intelligence model and Gustafsson's unifying model.