Klinik Psikoloji Dergisi; 2024;8(2):240-254
Aile öngörülemezliği ve kişilik inanışları arasındaki ilişkide kontrol odağının aracırolü
B Apak , Ş Akan
Ali Aydınlar Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
Bilişsel modele göre, kişilik bozuklukları işlevsel olmayan inanışların sonucunda ortaya çıkmaktadır. İşlevsel olmayan inanışların içerikleri kişilik bozukluklarına göre farklılık göstermekte ve bu
inanışlar o kişilik bozukluğuna özgü biliş, duygu ve davranışları etkilemektedir. Kişilik bozukluklarını kavramsallaştırmak ve etkili bir şekilde tedavi etmek için kişilik bozukluklarına özgü inanışlarda rolü olan faktörlere odaklanılmaktadır. Bu çalışmada kişilik inanışlarının üzerinde aile öngörülemezliğinin etkisi kontrol odağı aracılığıyla incelenmiştir. Çalışmaya İstanbul ve İzmir’de yaşayan, 20-40 yaş arasındaki 282 kişi katılmıştır. Örnekleme kartopu yöntemi ile ulaşılmıştır. Veri
toplama sürecinde Kişisel Bilgi Formu, Geçmişe Dönük Aile Öngörülemezliği Ölçeği, Kişilik
İnanç Ölçeği-Kısa Form ve Kontrol Odağı Ölçeği kullanılmıştır. Bulgulara göre Geçmişe Dönük
Aile Öngörülemezliği toplam ölçek puanı ve Kontrol Odağı toplam ölçek puanı ile Kişilik İnanç
Ölçeği alt boyutları anlamlı düzeyde ilişkilidir. Geçmişe Dönük Aile Öngörülemezliği toplam ölçek
puanı ve Kişilik İnanç Ölçeği alt boyut puanları arasındaki ilişkide Kontrol Odağı Ölçeği toplam
puanının aracı rolü bulunmaktadır. Sadece Geçmişe Dönük Aile Öngörülemezliği Ölçek toplam
puanı ile Kişilik İnanç Ölçeği-Şizoid alt boyutu arasındaki ilişkide Kontrol Odağı Ölçeği toplam
puanının aracı rolü yoktur. Araştırmanın bulguları alanyazın ışığında tartışılmıştır. Ayrıca çalışmanın kişilik bozukluklarını önleyici ve tedavi edici müdahale programlarının geliştirilmesi açısından
önemi üzerinde durulmuş, çalışmanın sınırlılıkları belirtilmiştir. Son olarak çalışmanın ileriki dönemlerde diğer çalışmalara yol gösterebilecek özellikleri vurgulanmıştır
The mediator role of locus of control on the relationship between family unpredictability andpersonality beliefs
According to the cognitive model, personality disorders emerge as a result of dysfunctional beliefs.
The content of dysfunctional beliefs varies across personality disorders and these beliefs affect
cognitions, emotions, and behaviors specific to that personality disorder. In order to conceptualize
and effectively treat personality disorders, it is focused on the factors that play a role in personality
disorder-specific-dysfunctional beliefs. In this study, the effect of family unpredictability on different personality beliefs was examined through locus of control. A total of 282 individuals between
the ages of 20-40 living in Istanbul and Izmir participated in the study. The sample was reached by
snowball sampling method. Personal Information Form, Retrospective Family Unpredictability
Scale, Personality Belief Scale-Short Form and Locus of Control Scale were used in the data collection process. According to the findings, Retrospective Family Unpredictability Scale total score
and Locus of Control Scale total score are significantly related to Personality Belief Scale subscales.
There is a mediating role of Locus of Control Scale total score in the relationship between Retrospective Family Unpredictability Scale total score and Personality Belief Scale subscale scores.
However, there is no mediating effect of Locus of Control Scale total score in the relationship
between the Retrospective Family Unpredictability Scale total score and the schizoid subscale of
the Personality Belief Scale. The findings of the study were discussed in the light of the literature.
In addition, the importance of the study in terms of developing preventive and therapeutic intervention programs for personality disorders was emphasized and the limitations of the study were stated.
Finally, the features of the study that can guide other studies in the future are emphasized.