Bili?sel Davrany?çy Psikoterapi ve Ara?tyrmalar Dergisi; 2021;10(3):304-314
Sağlık Çalışanlarında Tükenmişliğin PsikolojikEsneklik Süreçleri ile İlişkisi
H T Karatepe,R Yeni Elbay
İstanbul Medeniyet Üniversitesi,İstanbul
Sağlık çalışanları mesleki tükenmişlik kavramı ilk ortaya çıktığı zamanlardan itibaren üzerinde en çok çalışılan
meslek örgütü olmuştur. İnsani temasın en yoğun olduğu meslek alanlarından biri olan sağlık sektöründe yapılan
çalışmalarda çalışma koşulları tükenmişliği en çok etkileyen faktör olarak göze çarpmaktadır. Çalışmamızda psikolojik
esneklik süreçleri üzerinden psikolojik faktörlerle sosyodemografik faktörlerin tükenmişlik parametreleri ile ilişkileri
incelenmiştir. Araştırma 2018 Mayıs-Eylül ayları arasında, İstanbul’da çalışan ve ölçekleri uygun biçimde tamamlayan
226 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Yaş, cinsiyet gibi kişisel faktörlerle birlikte çalışma ortamının özelliklerini tespit
etmeye yönelik sosyodemografik form, psikolojik esneklik süreçlerini değerlendirmek için Kabul ve Eylem FormuII (KEF-II), Bağlamsal-Benlik Ölçeği (BBÖ) ve kişinin değer alanlarına tutumunu değerlendirmeye yönelik Değer
Odaklı Yaşam Ölçeği (DOYÖ) veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesi sonucu genç
yaşın, bakılan hasta sayısında ve tutulan aylık nöbet sayısında artmanın tükenmişlikte artma ile, çocuk sahibi olmanın
tükenmişlik düzeyinde azalma ile ilişkili olduğu gözlenmiştir. Korelasyon analizinde tükenmişlik parametrelerinin
psikolojik esneklik süreçleri ile ilişkisinin, sosyodemografik değişkenlerle olan ilişkisine göre daha güçlü olduğu
gösterilmiştir. Regresyon analizleri sonucunda tükenmişliği en güçlü yordayıcı değişkenin yaşantısal kaçınma olduğu
gözlenmiştir. Bağlamsal benlik temasının ve değer odaklı yaşama tutumunun yüksek olmasının kişisel başarısı algısı
üzerinde anlamlı düzeyde yordayıcı etki gösterdiği hesaplanmıştır. Sonuç olarak psikolojik esneklik değişkenlerinin
tükenmişlik üzerinde sosyodemografik özelliklere kıyasla daha güçlü bir yordayıcı etki gösterdiği gözlenmiştir. Çalışma
sonuçları sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeylerini azaltmaya dönük müdahaleler içinde çalışma koşullarını
iyileştirmek kadar psikolojik esnekliklerini arttıracak müdahalelerin de yapılmasının kıymetli olacağını göstermektedir.
The Relationship Between Burnout and Psychological Flexibility Processes in HealthcareProfessionals
Saglik çalisanlari mesleki tükenmislik kavrami ilk ortaya çiktigi zamanlardan itibaren üzerinde en çok çalisilan
meslek örgütü olmustur. Insani temasin en yogun oldugu meslek alanlarindan biri olan saglik sektöründe yapilan
çalismalarda çalisma kosullari tükenmisligi en çok etkileyen faktör olarak göze çarpmaktadir. Çalismamizda psikolojik
esneklik süreçleri üzerinden psikolojik faktörlerle sosyodemografik faktörlerin tükenmislik parametreleri ile iliskileri
incelenmistir. Arastirma 2018 Mayis-Eylül aylari arasinda, Istanbul’da çalisan ve ölçekleri uygun biçimde tamamlayan
226 katilimci ile gerçeklestirilmistir. Yas, cinsiyet gibi kisisel faktörlerle birlikte çalisma ortaminin özelliklerini tespit
etmeye yönelik sosyodemografik form, psikolojik esneklik süreçlerini degerlendirmek için Kabul ve Eylem FormuII (KEF-II), Baglamsal-Benlik Ölçegi (BBÖ) ve kisinin deger alanlarina tutumunu degerlendirmeye yönelik Deger
Odakli Yasam Ölçegi (DOYÖ) veri toplama araçlari olarak kullanilmistir. Verilerin degerlendirilmesi sonucu genç
yasin, bakilan hasta sayisinda ve tutulan aylik nöbet sayisinda artmanin tükenmislikte artma ile, çocuk sahibi olmanin
tükenmislik düzeyinde azalma ile iliskili oldugu gözlenmistir. Korelasyon analizinde tükenmislik parametrelerinin
psikolojik esneklik süreçleri ile iliskisinin, sosyodemografik degiskenlerle olan iliskisine göre daha güçlü oldugu
gösterilmistir. Regresyon analizleri sonucunda tükenmisligi en güçlü yordayici degiskenin yasantisal kaçinma oldugu
gözlenmistir. Baglamsal benlik temasinin ve deger odakli yasama tutumunun yüksek olmasinin kisisel basarisi algisi
üzerinde anlamli düzeyde yordayici etki gösterdigi hesaplanmistir. Sonuç olarak psikolojik esneklik degiskenlerinin
tükenmislik üzerinde sosyodemografik özelliklere kiyasla daha güçlü bir yordayici etki gösterdigi gözlenmistir. Çalisma
sonuçlari saglik çalisanlarinin tükenmislik düzeylerini azaltmaya dönük müdahaleler içinde çalisma kosullarini
iyilestirmek kadar psikolojik esnekliklerini arttiracak müdahalelerin de yapilmasinin kiymetli olacagini göstermektedir.