Amaç: Bu çalışma, 2023 Kahramanmaraş depreminden sağ kurtulanların travma semptomlarını iyileştirmeye yönelik etkili bir sanal gerçeklik (SG) tabanlı müdahale programı geliştirmeyi amaçladı. Yöntem: Bu amaç doğrultusunda çalışmanın örneklemi 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremlerden doğrudan etkilenen 15–72 yaş aralığında (ortalama: 38,09; standart sapma (ss): 15,09) depremi yaşayan 34 kişiden oluşmaktadır. Müdahale grubunu oluşturan (ortalama: 36,88; ss: 13,65) 17 katılımcıya SG teknolojisinden yararlanarak beş aşamalı (normalizasyon, yeniden anlamlandırma, güvenli yer oluşturma, problem odaklı baş etme stratejilerinin geliştirilmesi ve sosyal destek) bir müdahale programı uygulanmıştır. Müdahale grubuna atanan tüm katılımcılara bir defa olmak üzere standart biçimde sırasıyla normalizasyon, depremi yeniden anlamlandırma, güvenli yer oluşturma, problem odaklı baş etme ve sosyal desteğin artırılmasını içeren müdahale uygulanmıştır. Yeniden anlamlandırma, güvenli yer oluşturma ve problem odaklı baş etme aşamalarında SG teknolojisi ile normalizasyon ve sosyal desteğin artırılması aşamaları ise araştırmacı ve katılımcının birebir etkileşimini içeren psikoterapötik çalışma ile yürütülmüştür. Beş aşamalı müdahale programı 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinden 51 gün sonra uygulanmaya başlanmış ve müdahalenin tüm aşamaları yedi gün içerisinde tamamlanmıştır. Müdahale öncesinde ön test, müdahale sonrasında son test olmak üzere katılımcılardan iki farklı zamanda ölçüm alınmıştır. Kontrol grubunu oluşturan (ortalama: 39,29; ss: 16,75) 17 katılımcı ise bekleme listesine alınmıştır. Çalışmada veriler “Sosyodemografik Bilgi Formu”, “Travma Sonrası Büyüme Envanteri”, “Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeği” ve “Baş Etme Yolları Ölçeği” ile toplanmıştır. Bulgular: Müdahale öncesinde gruplar travma sonrası büyüme, deprem sonrası travma düzeyi, kaderci baş etme, sosyal destek arayıcı baş etme ve çaresizlik tarzı baş etme düzeyleri açısından kontrol edilmiş ve aralarında fark olmadığı görülmüştür (p>0,05). Müdahale sonrasında ise SG destekli müdahale alan depremzedelerin müdahaleye bağlı olarak travma sonrası büyüme ve sosyal destek arayıcı baş etme puanlarının kontrol grubunun puanlarından anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu yine müdahaleye bağlı olarak deprem sonrası travma düzeyi, kaderci baş etme ve çaresizlik tarzı baş etme puanlarının ise kontrol grubu puanlarından anlamlı ölçüde daha düşük olduğu bulunmuştur (p<0,05). Yapılan grup içi analizler sonucunda ise müdahale grubu katılımcılarının aldıkları SG destekli müdahale sonrasında travma sonrası büyüme, sosyal destek arayıcı baş etme ve problem odaklı baş etme puanları müdahale öncesine göre istatistiksel açıdan anlamlı ölçüde artarken deprem sonrası travma düzeyi, kaderci baş etme ve çaresizlik tarzı baş etme puanlarının müdahale öncesine göre istatistiksel açıdan anlamlı ölçüde azaldığı görülmektedir (p<0,05). Bununla birlikte kontrol grubu katılımcılarının Baş Etme Yolları Ölçeğinin kaderci baş etme alt ölçeği haricinde diğer tüm ölçeklerden aldıkları puanların istatistiksel olarak anlamlı ölçüde değişmediği görülmektedir (p>0,05). Sonuç: Yapılan analizler sonucunda geliştirilen SG destekli müdahale programının depremzedelerin travma belirtilerinin iyileştirilmesinde etkili olduğu görülmektedir. Geliştirilen müdahale sonucunda deprem yaşamış kişilerin travma düzeylerinde hızlı ve istatistiki olarak anlamlı azalma elde edilmesi diğer travma alanlarında da ilgili müdahalenin uygulanabileceğini düşündürmüş ve sonraki çalışmalar için önerilmiştir.

Introduction: This study aimed to develop an effective virtual reality (VR)-based intervention program to improve trauma symptoms of survivors of the 2023 Kahramanmaras earthquake. Methods: In line with this aim, the sample of the study consisted of 34 earthquake survivors aged 15-72 years (mean: 38.09, standard deviation (SD): 15.09) who were directly affected by the Kahramanmaras earthquake on February 6, 2023. A five-stage intervention program (normalization, reinterpretation, creating a safe place, developing problem-focused coping strategies, and social support) was applied to 17 participants (mean: 36.88, SD: 13.65), who constituted the intervention group, using VR technology. All participants assigned to the intervention group received the intervention, which included normalization, reinterpreting the earthquake, creating a safe place, problem-focused coping, and increasing social support, one time in a standardized manner. In the stages of reinterpretation, creating a safe place and problem-focused coping VR technology was used and the stages of normalization and increasing social support were carried out with psychotherapeutic work involving one-to-one interaction between the researcher and the participant. The five-stage intervention program started to be implemented 51 days after the February 6 Kahramanmaras earthquakes and all stages of the intervention were completed within seven days. Measurements were taken from the participants at two different times: preintervention pre-test and post-intervention post-test. The 17 participants in the control group (mean: 39.29, SD: 16.75) were placed on a waiting list. Data were collected using the “Sociodemographic Information Form”, “Posttraumatic Growth Inventory”, “Scale for Determining the Level of Post-Earthquake Trauma” and “Ways of Coping Scale”. Results: Before the intervention, the groups were controlled in terms of posttraumatic growth, post-earthquake trauma level, fatalistic coping, social support-seeking coping, and helplessness style coping levels and no difference was observed between them (p>0.05). After the intervention, it was found that the posttraumatic growth and social supportseeking coping scores of the earthquake survivors who received VR-supported intervention were significantly higher than the scores of the control group, and the post-earthquake trauma level, fatalistic coping and helplessness style coping scores were significantly lower than the control group scores (p<0.05). As a result of the in-group analyses, it is seen that the post-traumatic growth, social support-seeking coping and problem-focused coping scores of the intervention group participants after the VR-supported intervention increased statistically significantly compared to the pre-intervention, while the post-earthquake trauma level, fatalistic coping and helplessness style coping scores decreased statistically significantly compared to the pre-intervention (p<0.05). However, it is seen that the scores of the control group participants from all other scales of the Ways of Coping Scale, except for the fatalistic coping subscale, did not change statistically significantly (p>0.05). Conclusion: As a result of the analysis, it is seen that the VR-supported intervention program developed is effective in improving the trauma symptoms of earthquake survivors. The rapid and statistically significant reduction in the trauma levels of earthquake survivors as a result of the developed intervention shows that the relevant intervention can be applied in other trauma areas and suggested for further studies.