Türk Psikiyatri Dergisi; 2024;35(2):127-136
Sağlık Kaygısı Hakkında Üstbilişsel İnanışlar Anketi (ÜBA-SK) Türkçe Formunun Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
S Kıran, AE Yılmaz
Atatürk Şehir Hastanesi,Balıkesir
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Sağlık Kaygısı Hakkında Üstbilişsel
İnanışlar Anketi’ni (ÜBA-SK; Metacognitive Beliefs about Health
Anxiety Questionnaire-MCQ-HA) Türkçeye uyarlamak ve psikometrik
özelliklerini değerlendirmektir.
Yöntem: Çalışmada herhangi bir fiziksel hastalık tanısı olan 146 ve
herhangi bir fiziksel hastalık tanısı olmayan 485 kişi olmak üzere toplam
631 katılımcı yer almıştır.
Bulgular: Faktör analizi sonuçları ÜBA-SK’nın fiziksel bir hastalığı
olan, fiziksel bir hastalığı olmayan ve karma gruplarda özgün formuna
benzer şekilde üç faktörlü bir yapıya sahip olduğunu doğrulamaktadır.
Güvenirlik analizlerinde ölçeğin bileşik güvenirlik, madde-toplam
güvenirlik ve test-tekrar test güvenirliği katsayıları kabul edilebilir
düzeyde bulunmuştur. Geçerlik analizleri ölçeğin fiziksel hastalığı olan ve
olmayan gruplarda sağlık kaygısı ve bedensel duyumları abartma eğilimi
ile anlamlı ve beklendik yönde ilişkiler gösterdiğini ortaya koymaktadır.
Yanı sıra, herhangi bir sağlık problemi olmayan örneklemde, sağlık
kaygısı düşük ve yüksek bireylerin sağlıkla ilgili üstbiliş puanları arasında
anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Artımsal geçerliğe ilişkin
sonuçlar, ÜBA-SK’nın sağlık kaygısı belirtilerini nörotisizm kişilik
özelliği kontrol edildikten sonra da anlamlı olarak açıklayabildiğini
göstermektedir.
Sonuç: Türkçe ÜBA-SK’nın özgün formuyla benzer psikometrik
özelliklere sahip, sağlık kaygısı ile ilgili çalışmalarda kullanılabilecek
geçerli ve güvenilir bir değerlendirme aracı olduğu görülmektedir.
The Adaptation, Validity and Reliability Study of Turkish Metacognitive Beliefs about Health Anxiety Questionnaire (MCQ-HA)
Objective: The aim of the present study was to adapt the Metacognitive
Beliefs about Health Anxiety Questionnaire (MCQ-HA) to Turkish,
and to evaluate its psychometric properties.
Method: The study consisted of 631 participants, 146 of whom were
diagnosed with a physical illness, while 485 of whom did not have any
physical illness.
Results: As similar to its original form, factor analysis results confirmed
a three-factor structure in samples with and without physical illness,
as well as in the total sample. Results of composite reliability, itemtotal
correlation and test-retest analyses revealed acceptable reliability
coefficients for the MCQ-HA. Convergent validity of the MCQHA
was supported with significant correlations with health anxiety
symptoms and somatosensory amplification both in physical illness and
healthy samples. Result of discriminant validity analysis revealed that
the MCQ-HA was able to differentiate individuals with high and low
levels of health anxiety. Incremental validity examinations showed that
the MCQ-HA accounted for additional variance in health anxiety after
controlling for neuroticism.
Conclusion: The Turkish form of the MCQ-HA has similar
psychometric properties to its original form, and a valid and reliable
assessment device to be used in studies focusing on health anxiety.