Türk Uyku Tıbbı Dergisi; 2023;10(2):104-109
Yaşlılarda Uyku Kalitesi ve Uykululuk Durumunun Yorgunluk Günlük Yaşam Aktivitesi ve Fiziksel Aktivite Üzerine Etkisi
T İnce Parpucu, T Keskin, F Başkurt, Z Başkurt
Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta
Amaç: Bu çalışma yaşlılarda uyku kalitesi ve uykululuk durumunun yorgunluk, günlük yaşam aktiviteleri ve fiziksel aktivite üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla planlandı.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışmaya evde yaşayan, 65 yaş ve üstü 449 gönüllü yaşlı katıldı. Çalışmamıza katılan yaşlılara sosyo-demografik veri formu, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ), Epworth Uykululuk Ölçeği (EUÖ), Yaşlılar İçin Fiziksel Aktivite Ölçeği (PASE), Yorgunluk Etki Ölçeği (YEÖ), Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (TGYA) ve Lawton ve Brody Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri (EGYA) Formu uygulandı.
Bulgular: Gündüz uykululuk hali artmış olan ve kötü uyku kalitesine sahip olan yaşlıların TGYA ve EGYA puanları diğer bireylere göre anlamlı düzeyde düşük; YEÖ puanları ise yüksek bulundu (p<0,05). PASE puanlarının ise gündüz uykululuk durumu artmış olan ve uyku kalitesi kötü olan yaşlılarda düşük olduğu, ancak bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı gözlendi (p>0,05). EUÖ, TGYA (r=-0,275) ve EGYA (r=-0,324) ile negatif yönlü orta düzeyde; YEÖ (r=0,417) ile pozitif yönlü orta düzeyde ilişkili bulundu (p<0,001). PUKİ’nin PASE (r=-0,161) ile negatif yönlü düşük düzeyde, TGYA (r=-0,289) ve EGYA (r=-0,272) ile negatif yönlü orta düzeyde, YEÖ (r=0,383) ile pozitif yönlü orta düzeyde ilişkili olduğu belirlendi (p<0,001).
Sonuç: Yaşlılarda gündüz uykululuk halinin artması ve uyku kalitesinin kötü olması günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkilemekte ve yorgunluğu artırmaktadır. Bu nedenle, yaşlılarda uyku bozuklukları taramalarının yapılması ve yaşlı yetişkinlerin uyku kalitesinin önemi konusunda bilinçlendirilmeleri gerekmektedir. Aynı zamanda uyku değerlendirmesinin geriatrik değerlendirme parametreleri içerisinde yer almasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
The Effect of Sleep Quality and Sleepiness on Fatigue Activities of Daily Living and Physical Activity in the Elderly
Objective: This study was planned to determine the effects of sleep quality and sleepiness on fatigue, activities of daily living, and physical activity in the elderly.
Materials and Methods: Four hundred forty nine elderly volunteers aged 65 and over, living at home, participated in this study. Socio-demographic data form, Pittsburgh Sleep Quality Index (PUKI), Epworth Sleepiness Scale (ESS), Physical Activity Scale for the Elderly (PASE), Fatigue Impact Scale (FIS), Katz Activities of Daily Living Scale (BADL), and Lawton and Brody Instrumental Activities of Daily Living (EADL) Form were applied to participants.
Results: While BADL and EADL scores of the elderly with increased daytime sleepiness and poor sleep quality were significantly lower than other individuals; FIS scores were found to be high (p<0.05). PASE scores were lower in the elderly with increased daytime sleepiness and poor sleep quality, but this difference was not statistically significant (p>0.05). ESS was negatively correlated with BADL (r=-0.275) and EADL (r=-0.324, and positively correlated with FIS (r=0.417) at a moderate level. PUKI was negatively correlated with BADL (r=-0.289) and EADL (r=-0.272); positively correlated with FIS (r=0.383) at a moderate level. PUKI was negatively correlated with PASE (r=-0.161) at a lower level (p<0.001).
Conclusion: Increased daytime sleepiness and poor sleep quality in the elderly negatively affect daily life activities and increased fatigue. Therefore, in the elderly it is necessary to screen for sleep disorders and to raise awareness of the importance of sleep quality. Concurrently, it is thought that it would be beneficial to include sleep assessment within the geriatric assessment parameters.