Klinik Psikoloji Dergisi; 2023;7(2):258-270
Okuma bozukluğunun göz izleme ve makine öğrenmesiyle belirlenmesi: Alanyazınıngözden geçirilmesi
E Özer, RD Temeltürk
Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale
Okuma bozukluğu yani disleksi okumanın sesletim ve anlama boyutlarındaki güçlüklerdir. Yaygın olarak
karşılaşılan öğrenme bozukluklarından biri olan disleksinin teknoloji temelli ve yenilikçi bir teknik olan
göz izleme ile incelendiği çalışmalarla sıklıkla karşılaşılmaktadır. Göz izleme tekniği aracılığıyla disleksili
okurların okuma esnasında sekme ve sabitleme göz hareketlerine ulaşılmakta, elde edilen fizyolojik veriler
ile analizler gerçekleştirilmektedir. Böylece disleksili okurların okuma becerilerine ilişkin yapılan analiz
ve incelemeler ile okuma performans ve profilleri ortaya konulmaktadır. Bunun yanı sıra son yıllarda bir
okurun disleksili olup olmadığının değerlendirilerek tespit edilmesinde göz izleme ve makine öğrenme algoritmalarının birlikte uygulanmaya başlandığı görülmektedir. Bu derleme çalışması ise göz izleme tekniği
ve makine öğrenmesi algoritmaları kullanılarak disleksili bireylerin belirlenmesi için yapılan araştırmaların
incelenerek özetlenmesini amaçlamaktadır. Bu nedenle makalede göz hareketleri ve makine öğrenmesi algoritmaları ile ilgili tanımlamaların ardından okurlarda disleksinin saptanmasına yönelik İspanyolca, İsveççe, Yunanca ve Fince olmak üzere dört farklı dilde yapılan çalışmalar özetlenmiştir. Dolayısıyla disleksili bireylerin fizyolojik veriler ışığında hem klinik hem de eğitsel olarak değerlendirilip en erken dönemde
tanılanmalarının ve bu bireylere özgü müdahale programlarının geliştirilerek zaman kaybedilmeden uygulanmasının, akademik başarısızlığın ve olumsuz yaşantılarının önüne geçilmesi için kritik öneme sahip olduğu düşünülmektedir. Böylece göz izleme ile makine öğrenmesinin tamamlayıcı bir rolle de olsa tanıdeğerlendirme süreçlerinde yer alarak psikiyatri kliniklerinde ve rehberlik araştırma merkezlerinde klinik
psikolog, rehberlik psikolojik danışmanlık ve özel eğitim alanlarındaki uzmanlar tarafından uygulanması
sonucunda doğru tanılamanın zaman kaybı ve ekonomik kayıp olmaksızın yapılabileceğine dikkat çekilmek
istenmiştir. Göz izleme ve makine öğrenmesi kullanılarak yüksek doğruluk ile okuma bozukluğunun tanılanabileceğine ilişkin dört farklı dilde yapılan çalışmaların yanı sıra ana dili Türkçe olan disleksili bireylerin de bu yolla en erken dönemde değerlendirilip tanılanabilecekleri ve kendilerine özgü müdahale programlarının tasarlanabileceği öngörülmektedir.
Determining reading disorder with eye tracking and machine learning: A review of the literature
Reading disorder, namely dyslexia, is described as the difficulty in the pronunciation and comprehension
dimensions of reading. Studies in which dyslexia, one of the most common learning disorders, are examined
using a technology-based and innovative technique, eye tracking, are frequently encountered. By means of
eye tracking, the saccade and the fixation of dyslexic readers are reached during reading and analysis are
performed with the obtained physiological data. Thus, the analysis and examination of the reading skills of
individuals with dyslexia and their reading performance and profiles are revealed. In addition, in recent years,
eye tracking and machine learning have started to be applied together in determining whether a reader is dyslexic or not. This review aimed to analyze and summarize the researches carried out to identify dys-lexic
individuals using eye tracking and machine learning. For this reason, in the article, after the definitions of eye
movements and machine learning algorithms, studies on the detection of dyslexia in readers in four different
languages, namely Spanish, Swedish, Greek and Finnish, were summarized. Therefore, it is critical to evaluate
individuals with dyslexia clinically and educationally with physiological data, to diagnose them in the earliest
period, to apply specific intervention programs, and to prevent academic failure and negative experiences.
Thus, the accurate diagnosis can be made without loss of time and economic loss as a result of the application
of eye tracking and machine learning even if it is complementary by clinical psychologists, guidance, psychological counseling and special education specialists in psychiatry clinics and guidance research centers. In
addition to studies conducted in four different languages regarding the diagnosis of reading disorders with
high accuracy using eye tracking and machine learning, individuals with dyslexia whose mother tongue is
Turkish can also be evaluated and diagnosed in this way at the earliest age and specific intervention programs
can be designed for them.