Klinik Psikoloji Dergisi; 2021;5(3):289-303
Psikoterapideki tabu: Olumsuz etkilere dair sistematik bir gözden geçirme
E Altın Gök, O Yorulmaz
Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir
Psikolojik tedaviler ne kadar iyi niyetli şekilde planlanıp uygulansa da danışanlara olumsuz etki
etme veya beklenmedik şekilde sonlanma ihtimaline sahiptir. Bu olumsuz/negatif etkiler, alanyazında çok farklı terimler ile temsil edilmektedir. Öte yandan, olumsuz etkilerin nasıl tanımlanacağı,
nasıl değerlendirileceği veya onlarla karşılaşıldığında neler yapılması gerektiği açık değildir. Bu
sistematik derlemenin amacı, alanyazında psikoterapinin olumsuz etkileri ile ilgili yapılmış çalışmaları bir araya getirmek ve bu kavramın nasıl ele alındığını ve terapist ve danışanların gözünden
bu etkilerin neler olabileceğini incelemektir. Sistematik alanyazın taraması sonucunda bu konuda
toplam 58 çalışmaya ulaşılmış, tarama kriterlerine uyan 14 makale ayrıntılı olarak incelenmiştir.
Bulgulara göre, bu olgu için kullanılan terimler arasında olumsuz etkiler, olumsuz göstergeler, yan
etkiler, semptomların bozulması-kötüye gitmesi ve istenmeyen etki yer almaktadır. Farklı bozukluklardan mustarip farklı sayıdaki katılımcı ve çeşitli yöntemlerle yapılan bu çalışmalarda belirtilen
olumsuz etkiler ise özetle teknik problemler, terapötik ilişki ile ilgili problemler, belirtilerin artması/kötüleşmesi, danışanın ve terapistin psikoterapiden beklentilerinin karşılanamaması olarak tanımlanmaktadır. Nihayetinde bu konuda doğru bir çıkarım yapmak için daha fazla sayıda seçkisiz
kontrollü araştırmaya ihtiyaç olduğu düşünülmüştür. Terapilerdeki olumsuz etkilerle ilgili yapılan
bu tür araştırmaların yaygınlaşmasının ruh sağlığı çalışmalarını geliştireceği, tabu gibi görünen bu
kavrama odaklanarak terapistlere farkındalık kazandıracağı, danışanlara daha faydalı olma ve psikoterapilerin daha işlevsel olması yönünde etkileri olacağı düşünülmektedir
The taboo in psychotherapy: A systematic review of negative effects
No matter how well-intentioned psychological treatments are planned and implemented, they have
the potential to affect clients negatively or to end unexpectedly. These negative effects are represented by very different terms in the literature. It is not clear how to define negative effects, how
they will be evaluated, or what to do when encountered with them. The purpose of this systematic
review was to bring together the studies on the negative effects of psychotherapy and to examine
how this concept is handled and what these effects can be from the perspective of therapists and
clients. As a result of the systematic literature review, 58 studies on this subject were reached, and
14 articles meeting the screening criteria were examined in detail. According to the findings, the
terms used for this phenomenon include negative effects, negative indicators, side effects, deterioration-worsening of symptoms and undesirable effect. The negative effects stated in these studies
with different numbers of participants suffering from different disorders and various methods are
defined as technical problems, problems with the therapeutic relationship, increase or worsening of
symptoms, failure to meet the expectations of the client and therapist from psychotherapy. It was
thought that more randomized controlled trials were needed to make a clear conclusion on this
issue. It is thought that the widespread use of such research will improve mental health studies,
bring awareness to therapists by focusing on this concept that seems taboo, will have effects on
being more beneficial to clients and making psychotherapies more functional.