Nesne Psikoloji Dergisi; 2022;10(26):603-619
İnme Geçiren Kişilerin Psikolojik Sıkıntılarına Yönelik Bilişsel Davranışçı Terapi Müdahalelerinin İncelenmesi: Sistematik Gözden Geçirme
B D Akgün, G Dirik
Ege Üniversitesi, İzmir
İnme sonrasında kişiler çeşitli psikolojik sıkıntılar yaşayabilmektedirler. Bu nedenle bu sıkıntılara yönelik birçok
psikolojik müdahale geliştirilmiş ve uygulanmaktadır. Literatür incelendiğinde Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) teknik
ve yöntemlerini içeren yaklaşımlar en sık uygulanan müdahaleler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı
alan yazında inme sonrası yaşanan psikolojik sıkıntılara yönelik BDT müdahalelerini içeren araştırmaları gözden
geçirmektir. Çalışma kapsamında incelenen ulusal ve uluslararası veri tabanlarında bulunan İngilizce ve Türkçe
makaleler belirlenen anahtar kelimeler kullanılarak, tarih kriteri olmadan taranmıştır. Tarama sonucunda dahil etme
kriterlerine uygun 11 müdahale çalışması; uygulama içeriği, örneklem, yöntem, kontrol grubu ve bulgular açısından
incelenmiştir. İncelenen araştırmaların çoğunda kontrol gruplarının olduğu ancak örneklemde az kişinin yer aldığı
tespit edilmiştir. Müdahale süreleri 6 ile 16 seans arasında değişkenlik gösterirken, BDT’nin hem davranışçı hem de
bilişsel pek çok tekniğinin uygulandığı belirlenmiştir. Araştırmalarda müdahalelerin yorgunluk, uykusuzluk, kaygı ve
depresif belirtiler üzerindeki etkilerinin incelendiği tespit edilmiştir. Bulgular incelendiğinde, araştırmaların çoğunda
BDT temelli müdahalelerin uygulandığı inme geçiren kişilerin depresyon, kaygı, uykusuzluk, yorgunluk düzeylerinde,
müdahale sonrası ölçümlerinde başlangıç ölçümlerine göre anlamlı şekilde azalma olduğu görülmüştür. Ancak depresif
belirtilere odaklanan üç çalışmada müdahalenin etkili olmadığı tespit edilmiştir. Bazı araştırmalarda ise, izlem
ölçümleri söz konusu iyileşmelerin uzun süre korunamadığını göstermiştir. İnme sonrası yaşanan psikolojik
problemlerde görece yeni uygulanmaya başlanan BDT temelli müdahaleler, önümüzdeki dönemlerde standart
tedavilere eklenerek alternatif ve etkili bir tedavi olarak yerini alacak gibi gözükmektedir.
Examination of Cognitive Behavioral Therapy Interventions for Psychological Distress of People with Stroke: Systematic Review
After stroke, people may experience various psychological difficulties. Many psychological interventions have been
developed for these problems. The most frequently applied interventions include Cognitive Behavioral Therapy (CBT)
techniques and methods. The aim of this study is to review the literature on CBT interventions for post-stroke
psychological distress. Both English and Turkish articles from national and international databases are searched by
filtering specified keywords without time criteria. As a result, 11 intervention studies in accordance with the inclusion
criteria examined in terms of intervention content, sampling, method, control group type, findings. In most of studies,
it can be seen that; few persons are included in the sample, most of them already had a control group, both behavioral
and cognitive techniques of CBT are applied in 6 to 16 sessions and the effects of interventions on anxiety, depressive
symptoms, fatigue and insomnia were observed. In most of the studies observed that there were significant
improvements in depression, anxiety, insomnia and fatigue levels compared to the initial measurements on stroke
patients who received CBT-based intervention. However, three studies which are focusing on depressive symptoms
showed that the intervention was not effective. Some studies have also indicated that observed improvement cannot be
maintained for a long time as a result of follow-up measurements. In the future, CBT-based interventions are likely to
be an alternative and effective treatment in the treatment of post-stroke psychological problems by adding them to
standard treatments.