Klinik Psikoloji Dergisi; 2023;7(1):106-116
Çok Boyutlu Mevcut Kontrol Ölçeği geliştirme ve geçerlilik çalışması
M Eğer Aydoğmuş
Hacettepe Üniversitesi, Ankara
Yaygın olarak kullanılan kontrol algısı ölçeklerinin, kolay kolay değişmeyen genel kontrol inanç- larına ya da bireysel tepkiler üzerindeki kontrole odaklandığı görülmektedir. Bu ölçeklerin temel yaşam alanlarının tümünü temsil etmediği ve hitap ettikleri yetişkin gruplarının sınırlı olduğu tespit edilmiştir. Dahası araştırmalar, sağlıkla ilgili durumları genel kontrol inançlarından ziyade mevcut kontrol algısının daha geçerli şekilde yordadığını ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın amacı her kesimden yetişkine hitap edecek ve yaşamın temel alanlarında algılanan mevcut kontrolü kapsaya- cak bir algılanan genel kontrol ölçeği geliştirebilmektir. Alanyazın temel alınarak sağlık, kişilera- rası ilişkiler, kişisel gelişim, ekonomik durum ve toplumsal olaylar olmak üzere beş temel yaşam alanı ve alt maddeleri belirlenmiştir. Beş akademisyenin yardımıyla ölçeğin kapsam geçerliliği ta- mamlanmış, bir pilot çalışma ile ölçek ilk şeklini almıştır. Daha sonra, yaş ortalaması 30.5 olan 281’i kadın 376 gönüllü, Demografik Bilgi Formu, Çok Boyutlu Mevcut Kontrol Ölçeği (ÇBMKÖ), Alan Genel Algılanan Kontrol Ölçeği, Genel Öz Yeterlik Ölçeği ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeğini çevrimiçi şekilde tamamlamıştır. Analiz sonuçları ölçeğin yapı, kriter ve yakınsak geçer- liliklerini karşıladığını göstermektedir. Ayrıca ölçeğin Cronbach alpha değeri ( = .89) ve iki hafta aralıklı test-tekrar test korelasyonu yüksek (r = .69) bulunmuştur. Bulgular birçok kesimden yetiş- kine uygulanabilecek iyi derecede psikometrik özelliklere sahip bir mevcut kontrol ölçeği geliştiri- lebilmesine imkân sağlamıştır.
Development and validation of the Multidimensional Current Control Scale
The most commonly used perceived control scales focus on persistent general control beliefs or the control over personal reactions. These scales are not applicable to various adult groups and fail to represent main life domains. In addition, previous research shows that current control feelings ex- plain health outcomes better than general control beliefs. This study aimed to develop a general current control scale based on the degree of perceived control at five main life domains, targeting various adult groups. Five main life domains (i.e., health, interpersonal relations, personal growth, economy, and societal issues) and their subsections were determined based on the perceived control literature. Five academics assessed the scale’s content validity, and its feasibility was tested via a pilot study. 376 participants (281 females, mean age 30.5) completed Demographic Information Form, the Multidimensional Current Control Scale (MCCS), the Domain General Perceived Con- trol Scale, General Self-Efficacy Scale, and Psychological Wellbeing Scale online. Results show that the scale has a good degree of factor, convergent, and criterion validity. In addition, the scale has high internal reliability (a = .89) and test-retest reliability scores (r = .69) with a two-week interval. These findings helped us develop a multidimensional current control scale targeting vari- ous adult groups with good psychometric characteristics.