Türk Psikiyatri Dergisi; 2022;33(4):280-289
Hafif Davranışsal Bozulma: Demans Öncülü Yeni Bir Sendrom
A Aytulun, ŞÖ Erden Aki
Hacettepe Üniversitesi, Ankara
Bu gözden geçirme yazısında demans öncesi prodromal belirtiler olarak
nöropsikiyatrik belirtilerin tartışılması, “Hafif Davranışsal Bozulma”
kavramının tanımlanması, “Hafif Davranışsal Bozulma Tarama
Listesi”nin tanıtılması amaçlanmıştır.
Nöropsikiyatrik belirtiler (NPB) demans hastalarındaki bilişsel olmayan
belirti ve davranışları temsil eder. Demansa eşlik eden NPB’lerin
sıklığı hastalık ilerledikçe artmaktadır. Çalışmalar NPB’lerin demans
hastalarının yanı sıra bilişsel yakınması olmayan yaşlılarda, öznel bilişsel
yakınması olan ya da hafif bilişsel bozulma tanısı konmuş kişilerde de
görüldüğünü ortaya koymaktadır; bu bulgulardan yola çıkarak henüz
bilişsel belirtilerin ortaya çıkmadığı olgularda demans gelişimini
yordamak için bu belirtilerin tanımlanması ve saptanmasının kullanışlı
olabileceği düşünülmüştür. Böylece “Hafif Davranışsal Bozulma” ilk kez
Taragano ve Allegri tarafından tanımlanmış, ileri yaştaki kişilerde en az
6 ay süre ile görülen ve herhangi bir başka psikiyatrik sendromun tanı
kriterlerini karşılamayan nörodavranışsal belirtileri kapsayan bir kavram
olarak ortaya konulmuştur. Değerlendirilmesi amacıyla yakın zamanda
apati, duygudurum, dürtü kontrolünde bozukluk, sosyal uygunsuzluk,
anormal düşünce ve algı alanlarını kapsayan, 34 sorudan oluşan “Hafif
Davranışsal Bozulma Tarama Listesi (HDB-TL)” geliştirilmiştir. Bu alt
alanların nörobiyolojik temelleri ve biyobelirteçlerle ilişkisine yönelik
çalışmalar kavramın tanımlanması ve HDB-TL’nin geliştirilmesi
ile hız kazanmıştır. Ancak kavram henüz çok yenidir ve kişilerin bu
sendrom açısından değerlendirilmeleri sürecinde gereksiz tanı almaları
ve damgalanma riskiyle karşılaşmaları muhtemeldir. Bu nedenle geniş
örneklemlerde çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır. Bu kavramın
geçerliliğinin ortaya konulması, klinik araştırmalarda henüz bilişsel
yakınması olmayan nörodejeneratif hastalık olgularını çok erken evrede
yakalama amacına da hizmet edecektir.
Mild Behavioral Impairment: A New Prodromal Syndrome forDementia
In this review, it is aimed to discuss neuropsychiatric symptoms as
prodromal symptoms of dementia syndromes, to define the concept of
‘Mild Behavioral Impairment’, and to introduce the ‘Mild Behavioral
Impairment Checklist’.
Neuropsychiatric symptoms (NPS) represent non-cognitive symptoms
and behaviors in dementia patients. The frequency of NPS accompanying
dementia increases as the disease progresses. Studies reveal that NPS
are seen in patients with dementia as well as in the elderly without
cognitive complaints, individuals with subjective cognitive complaints,
and individuals diagnosed with mild cognitive impairment. Based on
these findings, identifying and detecting these symptoms were thought
to be useful in predicting the development of dementia in cases where
cognitive symptoms have not yet appeared. ‘Mild Behavioral Impairment’
was first defined by Taragano and Allegri, and it was introduced as a
concept that includes neurobehavioral symptoms seen in elderly people
for at least 6 months and that do not meet the diagnostic criteria of
any other psychiatric syndrome. Mild Behavioral Impairment Checklist
(MBI-C) has been developed recently which consists of 34 questions
including apathy, mood, impulse dyscontrol, social inappropriateness,
abnormal thinking, and perception. Studies on the neurobiological basis
of these sub-domains and their relationship with biomarkers gained
momentum with the definition of the concept and the development
of MBI-C. However, the concept is still very new and it is possible
for people to be over-diagnosed and to face the risk of stigmatization
during the evaluation. Therefore, studies with large samples are needed.
Demonstrating the validity of this concept will also serve the purpose of
identifying the subjects with a neurodegenerative disease without any
cognitive complaints yet at a very early stage in clinical studies.