Nesne Psikoloji Dergisi; 2021;9(21):535-554
Okul Çağındaki Çocukların Ahlaka İlişkin Gündelik Kavramsallaştırmaları: Keşifsel Bir İnceleme
M Karasu, B Aykaç, C Çelikadam, S Balım, B Aktaş, S Cesur
İstanbul Üniversitesi, İstanbul
Bu çalışmanın amacı çocukların ahlaka ilişkin gündelik kavramsallaştırmalarının neler olduğunu belirli bir ahlak kuramının izinden gitmeden incelemektir. Bu kapsamda Türkiye’nin farklı coğrafi bölgeleri ve illerinden yaşları 7- 15 arasında değişen 193 ilkokul ve ortaokul öğrencisiyle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. İyi ve kötü çocuğa ilişkin en sık kullanılan kavramsallaştırmaları açığa çıkarmada açık kodlu içerik analizi kullanılırken; bu kavramsallaştırmaların okul dönemine (ilkokul-ortaokul) ve cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını araştırmak için Ki-Kare analizi yapılmıştır. Sonuçlar, çocukların iyi çocuk kavramsallaştırmalarını sıklıkla insanlara yardımcı olma, aile üyelerine yardım etme, paylaşımcı olma, kötü söz söylememe, söz dinleme, doğaya saygı gösterme, güvenilir, hoşgörülü ve merhametli olma kavramları üzerinden saygı, yardımseverlik ve erdemli olma gibi kategorilerle ilişkilendirerek dile getirdiklerini göstermektedir. Kötü çocuk kavramsallaştırmaları ise sıklıkla fiziksel zarar verme, zorbalık etme, mülkiyete zarar verme, kötü söz söyleme, söz dinlememe ve anne-babaya saygısızlık yapma gibi zarar verme ve saygısızlıkla ilişkili kategoriler üzerinden gerçekleşmiştir. Kötü çocukla ilgili kavramsallaştırmaların iyi çocukla ilgili kavramsallaştırmalara benzer bağlamlarda kurulduğu ve sıklıkla gündelik hayatta ilişkileri bozabilecek unsurlardan kaçınmaya dair yanıtların verildiği görülmektedir. Ayrıca en sık ortaya çıkan kategorilerin cinsiyet ve okul seviyesine göre farklılıkları incelendiğinde belirgin farkın yalnızca erkek çocuklar lehine saygısız olma kategorisinde bulunduğu gözlenmiştir. Araştırma sonuçları, bu yaş çocuklarda ahlakın ilişkisellik ve toplumsal düzen üzerinden kurgulandığına işaret etmektedir.
The Naturalistic Conceptualizations About Morality of School Aged Children: An Exploratory Investigation Abstract
This study aimed to examine the naturalistic moral conceptualizations of school aged children with an exploratory investigation, notwithstanding any theoretical background. Semi-structured interviews were conducted with 193 primary and secondary school students (Age range: 7-15 years) from different regions and cities in Turkey. Open- coded content analysis has been used to reveal the most frequent conceptualizations about being a good or bad child. Chi-Square analyses have been conducted to explore if any differences were evident among school periods (primary vs. secondary grades) and gender. The findings showed that children expressed their conceptualizations about being a good child through the concepts of helping others, helping family members, sharing, not saying bad words, listening to advice, respecting nature, being reliable, tolerant, and compassionate person. Thus, respect, benevolence, and being virtuous were essential moral conceptualizations. Similarly, concepts about maintaining healthy relationships were also evident for the conceptualizations of a bad child: physical harm, bullying, property damage, saying bad words, disobedience, and being disrespectful toward parents. Additionally, chi-square results demonstrated that being disrespectful was an important concept to describe the characteristics of a bad child, for boys rather than girls. Results mostly indicate that school aged children construct morality within the perspective of relationship regulation and social order.