Nesne Psikoloji Dergisi; 2021;9(21):511-533
Yeni Medyada Erkekliğin Sosyal İnşası: Ekşi Sözlük ve Açıklayıcı Repertuvarlar
HP Dural
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun
Bu makalede sözlük yazarlarının erkek olmaya dair görüşlerini belirtirken hangi dilsel kaynakları kullandıkları Eleştirel Söylemsel Psikoloji yaklaşımı ile değerlendirilmektedir. Bu amaçla, Türkiye’de en çok kullanılan sözlük olması ve bu nedenle de farklı söylem biçimlerine ulaşma imkânı sağlaması açısından Ekşi Sözlük incelenmiştir. Ekşi Sözlükte erkek olmak ile ilgili açılan başlıklarda (“erkekliğe sığmayan şeyler”, “erkeklik ile ilişkilendirilen şeyler”, “erkek olmak”, “Türk erkeği”, “Türkiye’de erkek olmak”, “erkek”) yer alan alıntılar incelenmiş ve toplamda 1038 alıntı elde edilmiştir. Alıntılar, Eleştirel Söylemsel Psikoloji Yaklaşımı ile analiz edilmiştir ve açıklayıcı repertuarlar (dilsel kaynaklar) ortaya çıkarılmıştır. Yapılan analizler sonucunda altı farklı açıklayıcı repertuvar elde edilmiştir. Bunlardan birincisi olan “Erkeğin içindeki ‘öz’ ve ‘öteki’” repertuvarında erkek olmanın anlamı “doğal-verili” farklılıklar üzerinden açıklanmaktadır. “Cinsellikle meşguliyet” repertuvarında ise cinsellik erkeklerin hayatındaki en merkezi alanda konumlandırılmıştır. “Sorumluluklar ve zorunluluklar” repertuvarında erkek olmak toplum tarafından erkeklerden beklenen birtakım sorumluluklarla tanımlanmıştır. “Ataerkil sistem ve annesinin oğlu” repertuvarında ise, erkeklerin davranış uygulamalarının ataerkil sistem tarafından belirlendiği ve bunun anneler tarafından desteklendiği ve sürdürüldüğü belirtilmektedir. “Araba, futbol, tamirat: erkeksi icraat” repertuvarında ise birtakım erkeksi etkinliklerin erkek olmanın kıstasları olarak işlev gördüğü belirtilmektedir. Son olarak “Kadınlığa karşı erkeklik” repertuvarında erkek olmanın anlamı kadınlarla kurulan karşıtlıklar üzerinden tanımlanmaktadır.
The Social Construction Of Masculinity On New Media: Ekşi Sözlük and Interpretative Repertoires Abstract
in this article, the linguistic resources that dictionary writers use while expressing their views on being a man are evaluated with the Critical Discursive Psychology approach. For this purpose, Eks¸i So¨zlu¨k, which is the most popular online dictionary in Turkey and therefore giving the opportunity to reach various discourses, has been examined. In Eks¸i So¨zlu¨k, the entries collected under the titles about being a man (“things that do not fit into masculinity”, “things associated with masculinity”, “being a man”, “Turkish man”, “being a man in Turkey”, “man”) were examined and a total of 1038 entries were obtained. Entries were analyzed with the Critical Discursive Psychology Approach, and interpretative repertoires (linguistic resources) were revealed. As a result of the analysis, six different interpretative repertoires were obtained. In the first of these, “The ‘essence’ and ‘other’ inside the man” repertoire, being a man is explained based on the "natural-given" differences. In the "Preoccupation with sexuality" repertoire, sexuality is positioned in the most central area of men's lives. In the "Responsibilities and obligations" repertoire, being a man is defined by several responsibilities expected from men by society. In the "Patriarchal system and the mother's son" repertoire, it is stated that the patriarchal system determines men’s behavioral practices, and this is supported and maintained by mothers. In the "Car, football, repairs: masculine performance" repertoire, it is stated that certain masculine activities serve as the criteria for being a man. Finally, in the "Femininity versus masculinity" repertoire, being a man is defined through contrasts with women.