Nesne Psikoloji Dergisi; 2021;9(20):291-304
Neden Yalan Söyleriz? Üniversite Öğrencileri ve Yetişkinlerin Yalan Söyleme Davranışlarına Keşifsel Bir Bakış
MŞ Aydın, S Balım
İstanbul Üniversitesi, İstanbul
İnsan sosyalliğinin en önemli parçalarından biri olan yalan söyleme davranışının hangi nedenlerle ortaya
çıktığına ilişkin belirli toplumlarda çalışmaların yürütüldüğü bilinmektedir. Ancak Türkiye’deki yetişkinlerin
hangi nedenlerle yalan söyledikleri konusunda çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Bu nedenle mevcut
çalışmada, Türkiye’deki yetişkin insanların yalan söyleme nedenlerini ortaya çıkarmak hedeflenmiştir.
Çalışmaya, yaşları 19 ile 46 arasında değişen (Ortyaş= 26.84) 75 kişi katılmıştır. Katılımcılara, kendi yararına
ve başkası yararına söyledikleri yalanları ortaya çıkarmak amacıyla hazırlanmış açık uçlu dört sorudan oluşan
bir soru formu verilmiştir. Verilerin analizinde niteliksel analiz tekniklerinden biri olan içerik analizi yöntemi
kullanılmıştır. Bulgular, en çok karşılaşılan kendi yararına yalan söyleme nedenlerinin mahremiyet, özerkliğe
müdahale, imajını koruma, istediğini elde etme, olumsuz bir durumdan kaçınma, gerçeği gizleme ve
geçiştirme olduğunu göstermiştir. Diğer yandan zararı önleme, başkasını koruma, mutlu etme, nezaket ve
ilişkinin bozulmasını önleme ise en çok görülen başkası yararına yalan söyleme nedenleridir. Her bir yalan
söyleme nedeni, yurt dışı alan yazın ile karşılaştırılarak tartışılmış, Türkiye’de bu konuda yapılacak sonraki
çalışmalara ilişkin öneriler sunulmuştur.
İnsan sosyalliğinin en önemli parçalarından biri olan yalan söyleme davranışının hangi nedenlerle ortaya
çıktığına ilişkin belirli toplumlarda çalışmaların yürütüldüğü bilinmektedir. Ancak Türkiye’deki yetişkinlerin
hangi nedenlerle yalan söyledikleri konusunda çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Bu nedenle mevcut
çalışmada, Türkiye’deki yetişkin insanların yalan söyleme nedenlerini ortaya çıkarmak hedeflenmiştir.
Çalışmaya, yaşları 19 ile 46 arasında değişen (Ortyaş= 26.84) 75 kişi katılmıştır. Katılımcılara, kendi yararına
ve başkası yararına söyledikleri yalanları ortaya çıkarmak amacıyla hazırlanmış açık uçlu dört sorudan oluşan
bir soru formu verilmiştir. Verilerin analizinde niteliksel analiz tekniklerinden biri olan içerik analizi yöntemi
kullanılmıştır. Bulgular, en çok karşılaşılan kendi yararına yalan söyleme nedenlerinin mahremiyet, özerkliğe
müdahale, imajını koruma, istediğini elde etme, olumsuz bir durumdan kaçınma, gerçeği gizleme ve
geçiştirme olduğunu göstermiştir. Diğer yandan zararı önleme, başkasını koruma, mutlu etme, nezaket ve
ilişkinin bozulmasını önleme ise en çok görülen başkası yararına yalan söyleme nedenleridir. Her bir yalan
söyleme nedeni, yurt dışı alan yazın ile karşılaştırılarak tartışılmış, Türkiye’de bu konuda yapılacak sonraki
çalışmalara ilişkin öneriler sunulmuştur.
Why Do We Lie? An Explanatory View for Lie-Telling Behaviors of University Students and Adults
It is known that studies are carried out in certain societies regarding the reasons for the occurrence of lietelling behavior, which is one of the most important parts of human sociability. Nevertheless, studies on the reasons for lying of adults in Turkey appear to be insufficient. For this reason, the present study aimed to reveal the reasons for lying of adults in Turkey. A total of 75 people aging between 19 and 46 (Mage= 26.84) participated in this study. Participants were given a question form that had four open-ended questions prepared to reveal the reasons for self-benefiting and other-benefiting lying. The content analysis method, one of the qualitative analysis techniques, was used to analyze data. Findings showed that privacy, interference in autonomy, face-saving, fruition, avoiding a negative situation, hiding the truth and evading were the most common reasons for the self-benefiting lying. On the other hand, preventing harm, protecting others, making others happy, politeness, and preventing relationship breakdown were the most common reasons for the otherbenefiting lying. Each reason for lying was discussed in comparison with the international literature and suggestions for future studies to be conducted in Turkey on this issue were presented.