Addicta: The Turkish Journal on Addictions; 2020;7(2):138-145
Türkiye’de Sağlık Bilimleri Alanındaki İntörn Öğrencilerin Psikososyal Sağlık Düzeyleri ve Madde Kullanım Sıklığı
G Demirel, F Taşkın Yılmaz , GN Şimşek
Sivas Cumhuriyet University, Sivas, Turkey
Giriş
Sağlık bilimleri alanında öğrenim gören öğrenciler, insanlar için davranış modeli oluşturmalarıyla diğer öğrenci ve bireylerin sağlığını
ve davranışlarını etkileyebilmektedir. Bu bağlamda intörn öğrencilerin riskli sağlık davranışlarına sahip olmanın sonuçlarını çok
iyi bilmeleri gerekmektedir. Bu çalışmanın, öğrencilerin psikososyal açıdan sağlık durumlarını ve madde kullanımı ile ilgili sağlık
davranışlarını ortaya koyması, riskli öğrencilerin saptanabilmesi, sağlığı tehdit edecek faktörlerin kontrol altına alınabilmesi için
uygulamaların geliştirilmesi açısından sağlık profesyonellerine ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Yöntem
Amaç: Araştırma, sağlık alanında öğrenim gören son sınıf intörn üniversite öğrencilerinin psikososyal sağlık düzeylerini, madde kullanım sıklığını ve etkileyen faktörleri belirlemek ve riskli öğrenci profilini saptamak amacıyla tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılmıştır.
Araştırmanın Örneklemi: Araştırmanın örneklemini olasılıksız örnekleme yöntemi ile seçilen, araştırmanın yapıldığı tarihler arasında
lisans eğitimine devam eden, çalışmaya katılmayı kabul eden ve veri toplama formlarını eksiksiz dolduran 681 öğrenci (Hemşirelik:
248, Ebelik: 68, Sağlık Yönetimi: 108, Diş Hekimliği: 59, Tıp Fakültesi: 172 ve Eczacılık: 26) dahil edilmiştir.
Veri Toplama Araçları: Veriler öğrenci tanılama formu, Depresyon, Anksiyete, Stres Ölçeği (DASÖ) ve madde kullanımı bilgi formu
ile elde edilmiştir.
Verilerin Toplanması: Veriler, yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak öğrenciler tarafından fakülte ortamında doldurulmasıyla elde
edilmiştir.
Verilerin Değerlendirilmesi: Verilerin değerlendirilmesinde Pearson korelasyon analizi, Student t test, Mann Whitney U testi, Tek
Yönlü ANOVA, Kruskal Wallis testi ve Ki-kare testi kullanılmıştır.
Bulgular
Öğrencilerin %14,2’sinin depresyon, %20,9’unun anksiyete ve %9,4’ünün stres düzeylerinin ileri ve çok ileri derecede olduğu saptanmıştır. Katılımcıların yaş ile depresyon, anksiyete ve stres düzeyi arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde ilişki olduğu; kadınların
erkeklere göre depresyon ve stres düzeylerinin anlamlı derecede yüksek olduğu; eczacılık bölümünde okuyan öğrencilerin depresyon,
anksiyete ve stres düzeylerinin daha yüksek, sağlık yönetimi bölümünde okuyan öğrencilerin daha düşük olduğu; bölümü isteyerek tercih etmeyen öğrencilerin stres düzeylerinin daha yüksek olduğu; okul başarısını ortalamanın altında olarak değerlendiren öğrencilerin
anksiyete ve stres düzeylerinin daha yüksek olduğu; derslerde zorluk yaşadığını belirten ve madde kullanan öğrencilerin depresyon,
anksiyete ve stres düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05).
Öğrencilerin üniversite eğitimine ilk başladığı zaman %13,4’ünün, şuanda ise %11,5’inin sigara gibi madde kullandığı saptanmıştır.
Öğrencilerin %7,5’i özel sorunlarından, %5,3’ü özentiden ve %4,1’i zevk aldığı için madde kullanımına başladığını ifade etmiştir.
Katılımcıların %53’ünün ailede sigara ve alkol kullanan, %2,8’inin ise aile ve yakın akrabalarında uyuşturucu madde kullanan birey
olduğu tespit edilmiştir. Madde kullanan öğrencilerin %74,8’i madde kullanımını bırakmak istediğini belirtmiştir. Madde kullanan
öğrencilerin depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Çalışmada erkek, tıp bölümünde
öğrenim gören, okul başarısını ortalamanın altında değerlendiren, derslerde bazen zorluk yaşadığını belirten ve mezuniyet sonrası iş
kaygısı yaşadığını ifade eden öğrencilerin madde kullanım oranları daha yüksek bulunmuştur (p<0,05).
Tartışma
Sağlık Bilimleri Alanında Öğrenim Gören İntörn Üniversite Öğrencilerinin Psikososyal Sağlık Düzeyleri
Çalışmada öğrencilerin depresyon ve stres düzeylerinin normal, anksiyete düzeylerinin hafif düzeyde olduğu belirlenmiştir. Çalışmalarda, sağlık bilimleri alanında öğrenim gören öğrenciler arasında psikososyal sağlık sorunlarının yaygın olduğu bulunmuştur.
Sağlık Bilimleri Alanında Öğrenim Gören İntörn Üniversite Öğrencilerinin Psikososyal Sağlık Düzeylerini Etkileyen Değişkenler
Çalışmada okunan bölümün psikososyal sağlık düzeyini etkilediği belirlenmiştir. Literatürde yapılan çalışmalarda örneklem
popülasyonunun farklılığına bağlı olarak farklı bulgular elde edilmiştir. Akademik faktörler ve mezuniyet sonrası iş kaygısı yaşama
öğrenciler tarafından psikososyal sağlığa tehdit olarak algılanmaktadır. Çalışmada mezuniyet sonrası iş kaygısı yaşama, okul başarısızlığı algısı ve derslerde zorluk yaşama gibi durumların psikososyal sağlık düzeyini olumsuz etkilediği belirlenmiştir.
Sağlık Bilimleri Alanında Öğrenim Gören İntörn Üniversite Öğrencilerinin Madde Kullanım Sıklığı
Çalışmada öğrencilerin üniversite eğitimine ilk başladığı zaman %13,4’ünün, şu anda ise %11,5’inin sigara gibi madde kullandığı saptanmıştır. Yapılan çalışmalarda, sağlık bilimleri alanında öğrenim gören öğrencilerde madde kullanım sıklığı %24,6-45,5 olarak bulunmuştur.
Sağlık Bilimleri Alanında Öğrenim Gören İntörn Üniversite Öğrencilerinin Madde Kullanımı Etkileyen Değişkenler
Çalışmada tıp bölümünde öğrenim gören, okul başarısını ortalamanın altında değerlendiren, derslerde bazen zorluk yaşadığını belirten
ve erkek öğrencilerin madde kullanım oranları daha yüksek bulunmuştur. Yapılan bazı çalışmalarda da benzer bulgu elde edilmiştir.
Sağlık Bilimleri Alanında Öğrenim Gören İntörn Üniversite Öğrencilerinin Psikososyal Sağlık Düzeyleri ile Madde Kullanım
Davranışları Arasında İlişki
Madde kullanımı ile yüksek kaygı düzeyi ve ansiyete bozukluğu birlikteliği sık görülebilmektedir. Çalışmada madde kullanan öğrencilerin psikososyal sağlık düzeylerinin düşük olduğu belirlenmiştir.
Sonuç
Öğrencilerin psikososyal sağlık düzeylerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu, buna rağmen yaklaşık beşte birinin psikososyal sağlık
açısından riskli grupta yer aldığı ve madde kullandığı; cinsiyet, okunan bölüm, okul başarısı, derslerde zorluk yaşama durumu ve mezuniyet sonrası iş kaygısı gibi faktörlerin psikososyal sağlık düzeyini ve madde kullanımını etkilediği belirlenmiştir.
Psychosocial Health Levels and Substance Use Frequency of Intern Students Studying Health Sciences in Turkey
This study was conducted to determine the psychosocial health levels, substance use frequency, and factors affecting the students in the faculty of health sciences. A total of 681 senior year students studying in the faculty of health sciences in Sivas Cumhuriyet University between March 20 and April 15, 2018 were included in this descriptive and cross-sectional study, which constituted 86.4% of the students at the university. Data were collected using student identification form, depression anxiety stress scale, and substance use information form. Student t, Mann-Whitney U, Chi-squared, and Kruskal-Wallis tests, ANOVA, and Pearson correlation analysis were used for statistical evaluation. It was determined that 16.9% of the students used substances such as cigarettes, alcohol, narcotic drugs, and heroin/hashish during internship. The depression and stress levels were found to be normal, and the anxiety levels were mild according to the students' depression, anxiety and stress scale mean scores; 14.2% of the students had severe depression, 20.9% had severe anxiety, and 9.4% had severe stress. Depression, anxiety, and stress levels of students who used substances were found to be higher. The students preferred smoking, alcohol, and substance use as a coping method due to the psychosocial problems.