Klinik Psikoloji Dergisi; 2019;3(1):45-54
Yaşlı bireylerle yürütülen psikoloji uygulamalarına özgü etik meseleler
H Gündüz
Hacettepe Üniversitesi, Ankara
Son yıllarda artan yaşlı nüfus oranı ile birlikte, birçok farklı meslek grubunun yanı sıra araştırmacı, terapist, eğitimci gibi farklı rollerdeki psikologlar da yaşlı bireylerle eskiye oranla daha fazla
çalışmak durumunda kalacaklardır. Bu nedenle yürüttükleri her türlü psikolojik uygulamada
(araştırma, terapi vb.), Amerikan Psikoloji Birliği (APA) tarafından yayınlanan Psikologlar İçin
Etik İlkeler ve Uygulama Kurallarını benimsemesi beklenen psikologların yaşlı bireylere özgü
etik meselelere ilişkin farkındalıklarını da artırmaları gerekecektir. Bilişsel, psikolojik, fiziksel
özelliklerinde meydana gelen ciddi değişim ve kayıplar düşünüldüğünde, yaşlı bireylere özgü
dikkat edilmesi gereken farklı etik meseleler ortaya çıkabilmektedir. Bu derlemenin amacı, yaşlı
bireylerin sahip olduğu özellikler temelinde psikoloji uygulamalarında dikkat edilmesi gereken
etik meseleleri, bilgilendirilmiş onam, gönüllülük, mahremiyet, gizlilik, özerklik, istismar ve
ihmal başlıkları altında ele almak ve etik kurallar temelinde uygun çözüm önerileri ortaya koymaktır. İlgili etik sorunların sağlıklı bir biçimde çözülebilmesi için psikologların ve diğer ruh
sağlığı çalışanlarının, yaşlı bireylerin sahip olduğu özellikler ve bu gruba yönelik mesleki etik
kurallar hakkında detaylı bilgi sahibi olarak bu bireylerle çalışma konusunda yetkinliklerini geliştirmeleri gerekmektedir.
Ethical issues specific to psychological practices with elderly people
In recent years, along with the increasing proportion of the elderly population, psychologists in
different roles, such as researchers, therapists, educators, as well as many different professions,
will work more with elderly people. For this reason, psychologists who have to comply with the
Ethical Principles of Psychologists and Code of Conduct published by the American Psychological Association (APA) in any psychological practice they conduct (research, therapy, etc.) will
need to increase their awareness of ethical issues specific to elderly individuals. Considering
serious changes and losses in the cognitive, psychological, and physical characteristics, different
ethical issues may need to be paid particular attention to elderly people. In this review, based on
the characteristics of elderly individuals, the ethical issues that need to be considered in psychological practice were addressed under the headings of informed consent, volunteerism, privacy,
confidentiality, autonomy, abuse and neglect and appropriate solutions for each issue were discussed on the basis of ethical principles. Psychologists and other mental health professionals need
to develop their competence to work with elderly individuals by obtaining detailed knowledge of
the characteristics of them and professional ethical principles for this group in order to solve the
related ethical problems properly