Bili?sel Davrany?çy Psikoterapi ve Ara?tyrmalar Dergisi; 2018;7(3):133-143
Bilişsel Davranışçı Terapiye Dayalı Anababa Eğitimleri: Kuramsal bir Gözden Geçirme
GÇ Yılmaz
Ankara Üniversitesi, Ankara
Çocuğun gelişimi ve ruh sağlığı için uygun anababalık becerileri önemlidir. Anababa eğitim
programları, anababalara bu desteği sunmaktadır. Dünyada farklı kuramları temele alan pek çok
anababa eğitim programı uygulanmaktadır. Anababalar ve çocuklar üzerinde etkililiği kanıtlanmış
anababa eğitim programları incelendiğinde Bilişsel Davranışçı Terapi’ye (BDT) dayalı ya da bu
yaklaşımın tekniklerinden yararlanılarak geliştirilmiş programların önemli bir yere sahip olduğu
görülmüştür. Araştırmalar bu programların anababa ve çocuk ruh sağlığı, anababalık yetkinliği,
anababalık stresi, çocuk akran ilişkileri ve aile işlevleri gibi alanlarda etkili olduğunu göstermektedir.
Ayrıca özellikle son yirmi yılda, BDT kuramlarının arasına üçüncü dalga olarak bilinen Diyalektik
Davranış Terapisi (DDT), Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT) ve farkındalık temelli yaklaşımlar
da eklenmiştir. Bu yaklaşımların müdahalelerde etkili olduğu ve anababa müdahalelerinde
de kullanılmaya başlandığı görülmüştür. Sözü edilen yaklaşımlara dayalı geliştirilen anababa
eğitimlerinin genel anababalık becerilerine odaklanmasının yanı sıra çocuğu belirli bir bozukluk
gösteren anababalara özgü olarak da geliştirildiği görülmektedir. Bu derleme makalesinin amacı,
etkililiği kanıtlanmış bu uygulamaları tanıtmaktır. Sonuçlar Türkiye’de uygulanan anababa eğitim
programları ve bu programların yaygınlaştırılması bağlamında tartışılmıştır.
Cognitive Behavioural Therapy Based Parent Trainings: A Theoretical Review
Appropriate parenting skills are crucial for both child’s development and mental health. Parent
training programs provide this support to parents. Parent training programs, which are based on
different approaches have been conducted in the world. When investigating the parent training
programs which are proved to be effective on parents and children, parent training programs based on
Cognitive Behavioural Therapy (CBT) or the programs which are developed by using the techniques
of this approach are seemed to have a significant role. Researches show that these programs are
effective on the variables such as parent and child mental health, parenting competence, parenting
stress, child’s peer relationships and family functioning. Moreover, Dialectical Behaviour Therapy
(DBT), Acceptance and Commitment Therapy (ACT) and mindfulness-based approaches which
are known as third wave have been added in CBT theories especially in last twenty years. It has
been seen that, these approaches were effective in interventions and used in parenting interventions
at the same time. Besides, parent training programs, which is developed on the theories those of
mentioned, focus on general parenting skills, they are also developed particularly for the parents
whose children show the certain problems. The purpose of this literature review is to introduce those
evidence-based implementations. Results were discussed in the context of parent training programs
and dissemination process of them which are conducted in Turkey.
Keywords: Parents, training programs, child, cognitive behaviour ther