Nesne Psikoloji Dergisi; 2018;6(13):256-288
Çocukların Dahil Etme Yargıları Üzerinde Coğrafi Bölgelere İlişkin Algılarının ve Yaşın Rolü
B Gönül, B Ş Acar
ODTÜ, Ankara
Mevcut çalışmada, çocukların Türkiye’nin farklı bölgelerinde yaşayan kişiler ile ilgili
sahip oldukları algılarının, sosyal dahil etme yargıları üzerindeki etkisi incelenmiştir.
Katılımcılar Türkiye’nin doğu ve batı bölgelerinden gelen çocuklarla ilgili hikayeleri
değerlendirmişlerdir. Öncül çalışmada çocukların doğu bölgesinde yaşayan kişilere
dezavantajlı sosyal statü ve ilgili algıları atfederken, batı bölgesinde yaşayan kişilere ise
avantajlı bir sosyal statü atfettikleri gözlemlenmiştir. Ana çalışmaya ise toplamda 150 çocuk
katılmıştır (75 10 yaş, Ort. = 10 yıl, SS = 4.17 ay; 75 13 yaş, Ort. = 13.06 yıl, SS = 0.31 ay). Bu
çalışmada katılımcılara bir okuma grubu ve bu gruba dahil olmak isteyen ve okula yeni gelen
bir doğulu bir de batılı çocuğu içeren hikayeler sunulmuştur. Ardından, çocuklara iki karakter
arasından gruba kimin dahil edilmesi gerektiği ve kararlarının ardındaki gerekçelendirmeleri
sorulmuştur. Sonuçlar eşit nitelikler koşulunda sosyal olarak avantajlı çocuğun, eşit olmayan
nitelikler koşulunda ise dezavantajlı çocuğun daha fazla tercih edildiğini göstermiştir.
Gerekçelendirmeler için ise, 13 yaş grubu katılımcılar küçüklere oranla daha fazla ahlaki ve
kalıp yargı gerekçelendirmeleri kullanırken; 10 yaş grubu katılımcıların daha fazla psikolojik
gerekçelendirmeleri kullandığı görülmüştür. Mevcut çalışma, çocukların kişilerin Türkiye
içinde geldiği bölgelere göre yaptıkları sosyal statü atıflarının, bir sosyal dahil etme kriteri
olarak kullandığını ele alan ilk çalışma özelliğindedir.
Influence of Regional Perceptions and Children’s Age onTheir Social Inclusion Judgments
The present study examined the effects of children’s perceptions about the members
of different geographical regions of Turkey on their social inclusion judgments. Children
evaluated vignettes including protagonists coming from eastern and western regions of Turkey,
which are namely easterners vs. westerners. Children demonstrated established perceptions
regarding the disadvantaged social status of easterners and advantaged one for westerners, as
shown by the preliminary study. In the main study, 150 children (75 10-year-olds, M = 10 years,
SD = 4.17; 75 13-year-olds, 13.06 years, SD = 0.31) were asked to decide whom to include,
either an easterner or a westerner, into a reading group and justify their decisions. According to
the results, while participants chose the socially advantaged child in the equal qualifications
condition more frequently, they chose the disadvantaged child for the unequal qualifications.
For justifications, 13-year-olds made more stereotyping and moral justifications, whereas 10-
year-olds made more psychological justifications in the equal qualifications condition. This
study was the first attempt to infer the socially disadvantaged status of easterners in Turkey and
its effect as a criterion for inclusion.