Nesne Psikoloji Dergisi; 2017;5(10):329-344
Belirsizliğin Psikolojik Etkileri
S Küçükkömürler
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Belirsizlik yazında farklı araştırmacılar tarafından tutarsızlık, öngörememe, tanımlayamama ve şüphe etmek gibi kavramlarla ilişkilendirilmektedir. Belirsizliği azaltma ihtiyacı ise insanların belirliliğe ulaşmak adına, karşılaştıkları belirsizlikleri yönetme eğilimi olarak tanımlamaktadır. Kimi araştırmacılar tarafından temel motivasyon olarak tanımlanan belirsizliği azaltma ihtiyacı günlük hayatta sıkça karşımıza çıkmaktadır. Normal şartlarda günlük yaşam içerisinde yaşanan belirsizliklere bazı durumlarda toplumsal belirsizlikler de eşlik etmektedir. Toplumsal belirsizlikler kültürel olarak belirsizlikle olan ilişkimizi içerdiği gibi yakın zamanda topluluk olarak deneyimlenen belirsizlikleri de içermektedir. Türkiye’nin kültürel bağlamda belirsizliği reddetme eğiliminin oluşu ve son yıllarda Türkiye’de yaşanan terör olayları ve darbe girişimi gibi ülke çapında yaşanan belirsizlikler, konunun ülkemiz üzerindeki etkisini arttırmaktadır. Bu yazıda belirsizlik psikolojisini tanıtmak ve Türkiye özelinde yaşanan belirsizlik durumlarını incelemek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ülkemizde sıkça kullanılan belirsizliği azaltma yöntemlerinin bazı durumlarda işlevini kaybedebildiğine değinilmiştir. Bu sebeple Türkiye özelinde geliştirilebilecek belirsizliği azaltma yöntemleri olarak (a) olumlu belirsizliklerin deneyimlenmesi ile belirsizliğin yönetilebilecek bir olgu olarak tanınması, (b) belirsizlik durumlarında net bilgi verilmesi ve (c) belirsizlik yönetiminin olası bir sonucu olan gruplar arası çatışmalar göz önünde bulundurularak barışçıl söylemlerin kullanılması önerilmiştir.
Psychological Effects of Uncertainty
Uncertainty is defined in relation with concepts of incompetibility, unpredictability, misidentification, and dubiousness from different researchers in the literature. Also, need to reduce uncertainty is defined as a tendency to decrease uncertainties in order to gain certainty. The need to reduce uncertainty, which was proposed as a basic motivation from different researchers, is encountring frequently in daily life. In some cases, collective uncertainties follow daily uncertainties, which can be faced under normal conditions. Collective uncertainties include both cultural tendencies related with uncertainty and collectively experienced uncertainties. Turkey’s cultural tendency to avoide uncertainty and collective events including uncertainties experienced recently such as terrorist attacts and coup attempt increase impact of the topic for Turkey. In this paper, aim is to introduce psychology of uncertainty and examine uncertain events experienced in Turkey. It was emphasized that strategies to reduce uncertainty become unfunctional in some cases in our country. For this reason, new strategies which can be usefull to reduce uncertainty in Turkey were suggested as (a) introducing uncertainty as manageable with respect to positive uncertainty experiences, (b) giving exact information under uncertain conditions, and (c) presenting peacefull speeches considering possible intergroup conflicts result from uncertainty management.