Türk Psikoloji Yazylary; 2010;13(26):1-13
Olumlu Sosyal ve Saldırgan Davranışlar Ölçeği'nin Ergen Örnekleminde Psikometrik Açıdan İncelenmesi
F Bayraktar, Y Kındap, A Kumru, M Sayıl
Hacettepe Üniversitesi, Ankara
Ergenlik döneminde meydana gelen sosyal ve bilişsel değişimler olumlu sosyal ve saldırgan davranışların hem kendi
içlerinde hem de bu iki davranış grubu arasındaki ilişkilerin görece karmaşıklaşmasına yol açmaktadır. Olumlu
sosyal davranışlar ile saldırgan davranışların ilişkisine dair iki farklı görüş dile getirilmektedir. Bunlardan ilki olumlu
sosyal davranışların ve saldırgan davranışların birbirine zıt iki yapı olduğunu, diğeri ise olumlu sosyal davranış-
ların bazı boyutlarının saldırgan davranışlarla örtüşebilir olduğunu savunmaktadır. Olumlu Sosyal ve Saldırgan
Davranışlar Ölçeği (Boxer, Tisak ve Goldstein 2004) söz konusu davranışları bu tartışma bağlamında ele almış, ve
özellikle amaca yönelik olumlu sosyal davranışların, diğer olumlu sosyal davranış türlerinden farklı olarak saldırgan
davranışlarla ilişkili olduğunu göstermiştir. Araştırmanın amacı söz konusu ölçeğin Türkçe uyarlamasını yapmak
ve ergen örnekleminde ölçeğin psikometrik özelliklerini sınamaktır. Ölçek maddeleri üzerinden yapılan açımlayıcı
ve doğrulayıcı faktör analizleri ölçekte yer alan Tepkisel ve Amaca Yönelik Saldırgan Davranış alt boyutlarının
birleştiğini; Özgeci Olumlu Sosyal Davranış, Tepkisel Olumlu Sosyal Davranış ve Amaca Yönelik Olumlu Sosyal
Davranışın ise ayrıştığını göstermiştir. Amaca yönelik olumlu sosyal davranış beklendiği gibi saldırgan davranış-
larla ilişkili bulunmuştur. Ölçeğin alt boyutlarının iç tutarlıkları Cronbach Alfa cinsinden .75 ile .90 arasında
değişmektedir. Yapı geçerliği analizleri de kabul edilebilir sonuçlar ortaya koymuştur. Sonuç olarak araştırma
bulguları, Olumlu Sosyal ve Saldırgan Davranışlar Ölçeği’nin Türkiye’de kentli ergenlerde olumlu sosyal davranış-
ları ve saldırganlığı inceleyen çalışmalarda güvenilir biçimde kullanılabilecek bir ölçek olduğunu göstermektedir.
Testing the Reliability and Validity of the Prosocialand Aggressive Behaviors Questionnairein a Turkish Adolescent Sample
Social and cognitive changes during adolescence facilitate prosocial and aggressive behaviors. The relationship
between prosocial and aggressive behaviors has been explained in two ways. The fi rst one asserts that prosocial and
aggressive behaviors are two opposite constructs, while the other one supposes that some subtypes of these behaviors
are overlapping. The main aim of this study was to test the reliability and validity of Prosocial and Aggressive
Behaviors Questionnaire developed by Boxer and colleagues in 2004 which indicated that proactive prosocial
behaviors but not reactive and altruistic behaviors were positively related with aggressive behaviors. We examined
the psychometric features of this scale within a Turkish adolescent sample. Exploratory and confi rmatory factor
analyses showed that reactive and proactive aggression sub-scales were composed. Altruistic, proactive and reactive
prosocial behavior sub-scales were decomposed. The Cronbach Alphas of sub-scales ranged between .75 and .90.
Construct validity analyses indicated satisfactory results. We conclude that, Prosocial and Aggressive Behaviors
Questionnaire is a reliable measurement tool which can be used to examine these behaviors for urban adolescents
in Turkey.