Psikoloji Çalışmaları; 2003;23():83-98
A-B A-C Paradigması: Çift-Görev Yürütme İşleminin Kodlama Süreçlerine Etkisi
S Cesur
İstanbul Üniversitesi, İstanbul
A-B, A-C eşlemeli çağrışımsal listeleri öğrenmede B kelimelerinin C
kelimelerinden daha iyi hatırlandığı görülür, buna ilklik etkisi denir. Çift-görev yürütme
yönteminin kullanıldığı İki deneyi içeren bu çalışmada, A-B, A-C paradigmasında
gözlenen ilklik etkisini açıklamak için ileri sürülen, birbirine alternatif, iki kuram
karşılaştırıldı: (1) Aracı-süreçler kuramı (Arkes & Lyons, 1979), (2) tek-madde
kodlamaya karşın ilişkisel kodlama kuramı (Burns, 1989). A-B, A-C listelerinin
kodlama sürecinde ikincil bir görevin yürütülmesinin bu süreçlere yapacağı bozucu
etkiyi iki alternatif kuramdan hangisinin daha iyi açıklayabileceği araştırıldı, Deney l'in
sonuçları, çift-görev yürütme işleminin hatırlamada görülen ilklik etkisini
değiştirmediğini gösterdi. Deney 2'de ilginç bir araştırma deseni kullanıldı. Seri halinde
Öğrenilen iki listeden sadece biri (A-B veya A-C) çift-görev koşulunda öğrenildi. Deney
2'nin bulguları sadece A-C listesinin öğrenilmesi sırasında yürütülen ikincil-görevin,
dolaylı olarak, tek-görev koşulunda öğrenilen B kelimelerinin hatırlanmasını
etkilediğini gösterdi. Kontrol koşulundaki gibi tek-görev koşulunda öğrenilen B
kelimelerinin hatırlanmasında anlamlı bir düşüş gözlemlendi. Sonuçlar, A-C
kodlamasmda B kelimelerinin, A-C listesiyle ilişkilendirilmek suretiyle, özümlenerek
öğrenildiğini öneren Arkes ve Lyons'un aracı-süreçler kuramına güçlü bir destek
sağladı. Burns'ün görüşünün araştırma sonuçlarını açıklamada yetersiz kaldığı görüldü.
A -B A- C Paradigm: Dual Task Interference with Encoding Processes
Two alternative theories which offer an explanation for the priority effect
observed in A-B A-C paradigm are contrasted in two experiments with different dual
task designs: Mediational theory (Arkes & Lyons, 1979) and individual-item versus
relational learning account (Burns, 1989). The present study used dual task
methodology 'to manipulate the processes that operate in A-B A-C paradigm.
Experiment 1 showed that the priority effect was observed both in the single task
(control) condition and the dual task conditions. In Experiment 2 a secondary task
interfered with on e of the two alternative lists (A-B list or A-C list) while the other list
was learned free from the secondary task interference. The results showed that the
secondary task interference with learning of A-C list led to a significant reduction in the
number of B items recalled, even though the secondary task was not present at the
encoding of the A-B list. The present findings supported the mediational theory, which
suggests that B items are retained during learning of A-C lists. The Burns account failed
to explain the results of the two experiments.