Türk Psikoloji Yazylary; 2013;16(32):1-19
Sınıfın Sosyal Çevresini Algılama Ölçeği: İki Ayrı Örneklemde Geçerlik ve Güvenirliğin Sınanması
F Bayraktar
Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kıbrıs
Öğretmenler, hem ebeveynlerden sonraki ikincil bağlanma figürleri olarak hem de etkili birer sosyalleştirme aktörü
oldukları için çocuk ve ergenlerin sosyal ve bilişsel gelişimlerinde önemli bir yer tutmaktadırlar. Bu bağlamda öğretmenlerin
sınıf içi tutumları sınıfın sosyal çevresini şekillendirebilmekte, tıpkı ebeveynlerin aile içi tutumlarında
olduğu gibi sonuç davranışlar açısından etkili olabilmektedir. Ryan ve Patrick (2001) bu noktadan hareketle ergenlerin
gelişimsel ihtiyaçlarına uygun herhangi bir sınıfın sosyal çevresini betimleyebilecek dört boyut önermişlerdir:
algılanan öğretmen desteği, sınıfta etkileşimi destekleme, sınıfta karşılıklı saygıyı destekleme ve sınıfta başarıya
yönelik amaçları destekleme. Bu araştırmanın amacı, belirtilen dört boyutu içeren Sınıfın Sosyal Çevresini Algılama
Ölçeği’nin (Ryan ve Patrick, 2001) geçerlik ve güvenirliğinin iki farklı örneklemde (Kuzey Kıbrıs ve Türkiye
örneklemleri) sınanmasıdır. Araştırmanın Kuzey Kıbrıs örneklemini 544 (284 kız, 259 erkek), Türkiye örneklemini
ise 509 ergen (270 kız, 239 erkek) oluşturmaktadır. Açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri her iki örneklemde de
Sınıfın Sosyal Çevresini Algılama Ölçeği’nin dört faktörlü bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Tüm maddeler
orijinal ölçekteki boyutların altında yük almışlardır. Ölçeğin yapı geçerliğini sınamak için iki farklı yol izlenmiştir.
İlk olarak ölçeğin alt ölçekleri açısından aşırı iki uçta puan alan gruplar t-testi ile karşılaştırılmış; üst ve alt gruplar
arasındaki farkın alt ölçekler için anlamlı olduğu bulunmuştur. İkinci olarak alt ölçeklerin kendi aralarındaki korelasyonlar,
ve alt ölçeklerin akademik yeterlik, okula bağlılık, zorbalık ve akranlarla çatışma değişkenleri ile olan
korelasyonları hesaplanmıştır. Tüm korelasyonlar beklendiği yönde anlamlı bulunmuştur. Sonuçlar Sınıfın Sosyal
Çevresini Algılama Ölçeği’nin Türkçe konuşan iki farklı coğrafyada ergenler için geçerli ve güvenilir bir ölçüm
aracı olduğunu göstermiştir.
Students' Perceptions of the Classroom Environment Scale: Testing the Reliability and Validity in Two Independent Sample
The teachers as secondary attachment figures and socialization agents are important in children’s and adolescents’s
social cognitive development. Therefore, teachers’ attitutes in classes can shape the social environment of classrooms
and can be predictors for outcome behaviors. Ryan and Patrick (2001) suggested four dimensions which can
be suitable for developmental needs of adolescents in a classroom: perceived teacher support, promoting interaction,
promoting mutual respect and promoting performance goals. The main aim of this study was to test the reliability and
validity of Students’ Perceptions of the Classroom Environment Scale which included these four dimensions in two
independent samples (North Cyprus and Turkey). A total of 544 (284 females, 259 males) students were recruited
from North Cyprus. Turkey sample included 509 (270 females, 239 males) adolescents. Exploratory and Confirmatory
Factor Analyses indicated that scale had four dimensions in both samples. All items loaded under the dimensions
in the original scale. Two different analyzes were conducted to test the construct validity. First, the extreme scores
were compared for each subscale with t-test. The results showed that the mean differences between the upper and
lower groups were significant. Second, Pearson Correlational Coefficients between the sub-scales and academic efficacy,
school bonding, bullying and peer conflict were analyzed. All correlations were significant in expected directions.
Overall results indicated that Students’ Perceptions of the Classroom Environment Scale was a reliable and
valid measurement tool in two Turkish speaking sample.