Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi; 2012;25(2):140-146
Hastalık Davranışını Değerlendirme Ölçeği?nin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği: Bir ön çalışma
H Güleç
Erenköy Ruh ve Sinir Hast. Hastanesi, İstanbul
Amaç: Bu çalışmada, Rief ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş olan Hastalık Davranışını Değerlendirme Ölçeği'nin (HaDDÖ*) Türkçe uyarlamasının güvenilirlik, geçerlilik ve faktöryel yapısı çalışılmıştır. Benzer ölçeklerden farklı olarak, HaDDÖ, davranışsal görünüme ve hastalık davranışı yapısına çok boyutlu olarak yaklaşmaktadır.
Yöntem: Bu çalışmanın katılımcıları, Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi, Erenköy Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi ve Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi'ne ayakta tedavi için başvuran 200 hasta ile kontrol grubu olarak seçilen, Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde eğitim gören 240 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcılara HaDDÖ'yle birlikte, Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ), Semptom Tarama Anketi'nin 90 maddelik gözden geçirilmiş hali (SCL-90R) de uygulandı. Öğrenci grubundan 60 kişiye 1 ay sonra HaDDÖ tekrar verildi. İç tutarlılığı incelemek için ölçeğin ve alt-ölçeklerin Cronbach's alfa katsayılarına ve her bir maddenin iç tutarlığa etkisini görmek için düzeltilmiş madde-toplam korelasyonlarına bakıldı. Güvenilirlik analizi için ayrıca, test-tekrar test korelasyonlarına ve diğer ölçeklerle (BDÖ ve SCL-90R) ilişkisine bakıldı.
Bulgular: Ölçeğin toplam puan test-tekrar test tutarlılığı (r: 0.68) olarak bulundu. Ölçeğin iç tutarlılık incelenmesinde Cronbach alfa değeri 0.81 bulundu. Sorular tek tek ele alındığında; 6, 11, 18, 19 ve 20 numaralı soruların kontrol grubunda yetersiz madde-toplam puan ilişkisi gösterdiği saptandı. Açıklayıcı faktör analizine göre, 4 faktörlü örüntüyü sağladığı, toplam varyansın %44.7'si ni açıkladığı görüldü. Geçerlilik analizinde, hasta grubu ile kontrol grubu ortalamaları arasında HaDDÖ'nün anlamlı seviyede farklı olduğu tespit edildi. Ölçüt bağıntılı geçerliliği için, HaDDÖ toplam ve alt boyutlarının bazıları ile BDÖ, SCL-90R, SCL-90R bedenselleştirme alt-ölçeği semptom sayısının ılımlı-zayıf düzeyde bağıntı gösterdiği bulundu.
Sonuç: HaDDÖ'nün iç tutarlılık, test-tekrar test tutarlılığı ve madde toplam korelasyonu, faktöryel yapısı, özel grupları ayırt edici geçerlilik ve ölçüt bağıntılı geçerlilik ön çalışma bulguları, ölçeğin Türk toplumunda, kısıtlılığı dikkate alınarak kullanılabileceğini göstermektedir.
Psychometric properties of the Turkish version of the Scale for the Assessment of Illness Behaviour (SAIB): a preliminary study
Objective: In this study, the reliability, validity and factorial analysis of the Turkish version of the Scale for the
Assessment of Illness Behaviour (SAIB) which was developed by Rief et al., were evaluated. In contrast to
other similar scales, SAIB focuses on genuine behavioral aspects and it reflects the multidimensional
structure of illness behaviour.
Method: The study was carried out with 200 patients in Erenköy Training and Research Hospital for Psychiatric
and Neurological Diseases, Erenköy Physical Therapy and Rehabilitation Hospital, and Kartal Research and
Training Hospital, and 240 healthy students in Karadeniz Technical University as the control group. Participants
were investigated with the SAIB, the Beck Depression Inventory (BDI) and the Symptom Check List-revised form
(SCL-90R). SAIB were given to sixty of the student group a [month] later. Factor analysis for the SAIB items was
performed. Internal consistency was examined through Cronbach's alpha test evaluation. Besides this, testretest
reliability was viewed and the interrelationships with other measures (BDI and SCL-90R) were examined.
Results: A modest correlation level was obtained for the scale total (r: 0.68) score. The scale also showed
acceptable internal consistency (Cronbach alpha: 0.81). Whereas 5 item (item#6, 11, 18, 19, 20) in the control
group had low item-total score correlation. The Turkish version of SAIB showed a four factor model and
explained 44.7% of the total variance. The validity analysis of the scale resulted in a significant difference
between total scores of the control and patient's group. Criterion related validity of the SAIB was shown to
have medium-low associations with some aspect of the SCL-90R, BDI and the number of the SCL-90R
somatization subscale.
Conclusion: The findings of the preliminary study of the internal reliability, test-retest and item-total score
correlation, factorial construct, discriminating power for specific groups and criterion related validity of the
SAIB indicated that the scale could be used in Turkish population, keeping in mind its limitations.