Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi; 2004;17(4):214-220
Ülkemizde Kullanılan Serotonin-Dopamin Antagonisti (SDA) Atipik Antipsikotik İlaçların Şizofrenideki Bilişsel Bozukluklara Etkileri: Kısa Bir Gözden Geçirme
B Kayahan, B Veznedaroğlu
Son yirmi yılda şizofreni belirtilerinin değerlendirilmesinde önemli değişiklikler olmuştur. Geçmişte değerlendirmelerin odak noktası paranoid belirtiler ve halüsinasyonlar gibi klinik olarak gözlemlenebilen fenomenlerken, son zamanlarda hastalığın nörogelişimsel ve bilişsel yönleri ilginin odak noktası olmaya başlamıştır.
Şizofreni hastaları değişik bilişsel bozukluklar gösterirler. Dikkat, bellek ve yönetici işlevlerdeki bozukluklar yaygın bir bilişsel bozukluğun zemininde gelişirler.
Tipik antipsikotikler şizofrenide bilişsel bozukluklar üzerinde etkisizdirler ya da daha da kötüleştirirler. Günümüzde kullanıma giren güçlü 5-HT2A reseptör antagonizması yapan atipik antipsikotiklerin, tipik antipsikotiklere göre bilişsel işlevleri düzeltmede anlamlı derecede daha iyi olduğu gösterilmiştir.
Bu gözden geçirme yazısında atipik antipsikotiklerin şizofrenide bilişsel işlevlere etkilerinin nörobiyolojik temelleri tartışılmış ve ülkemizde halen kullanılmakta olan serotonin-dopamin antagonisti antipskotiklerin (klozapin, risperidon, olanzapin ve ketiyapin) şizofrenideki bilişsel bozukluklar üzerindeki etkileri gözden geçirilmiştir
The Effects of Serotonin-Dopamin Antagonistic Atypical Antipsychotics Currently Used in Turkey on Cognitive Dysfunctions in Schizophrenia: A Brief Review
There are considerable differences in the assessment of schizophrenic symptoms in the last 20 [year]s. Formerly, the focus of assessments was observable symptoms like hallucinations and paranoid symptoms but recently neurodevelopmental and cognitive aspects of schizophrenia has become the focus of interest.
Schizophrenic patients have various cognitive dysfunctions. Dysfunctions in attention, memory and executive functions develop on the basis of a generalized cognitive dysfunction.
Typical antipsychotics have no effect on the cognitive dysfunctions of schizophrenia, on the contrary they worsen the cognitive dysfunctions. It is shown that atypical antipsychotics which have strong 5-HT2A antagonism improve cognitive dysfunctions in schizophrenia in comparative studies with typical antipsychotics.
In the present review, the neurobiological basis of the effects of atypical antipsychotics on cognitive dysfunctions in schizophrenia is discussed and the effects of serotonin and dopamin antagonistic atypical antipsychotics currently used in Turkey (clozapine, risperidone, olanzapine and quetiapine) on cognitive dysfunctions in schizophrenia are reviewed.