Türk Psikiyatri Dergisi; 2008;19(1):67-80
Üstbiliş Ölçeği-30'un Türkçe Uyarlaması, Geçerliği, Güvenirliği, Kaygı ve Obsesif-Kompülsif Belirtilerle İlişkisi
A Tosun, M Irak
Okan Ü Psikoloji Bl., İstanbul
Amaç: Bu araştırma, Üstbiliş Ölçeği-30’un (ÜBÖ-30) Türkçe’ye çevrilmesi, geçerlik ve güvenirlik değerlerinin belirlenmesi
amacını taşımaktadır. ÜBÖ-30, üstbilişsel modellere göre psikopatolojilerde rol oynadığı düşünülen üstbilişsel
inançlar, yargılar ve süreçleri incelemek için geliştirilmiş olan Üstbiliş Ölçeği’nin 30 maddelik kısa formudur.
Yöntem: Araştırmada, üniversite öğrencilerinden oluşan bir örneklem grubuna, ÜBÖ-30 ile birlikte, Sürekli Kaygı
Envanteri (SKE) ve Maudsley Obsesif Kompülsif Soru Listesi (MOKSL) uygulanmıştır. 850 kişilik örneklemin 282’si
(33.17%) erkek, 568’si (66.82%) kadın, yaş ortalaması 21.22 olmuştur.
Bulgular: Test-tekrar test güvenirliği analizi ÜBÖ-30’un Türkiye örneklemi için güvenilir bir ölçme aracı olduğunu,
Cronbach Alpha korelasyon analizi ölçeğin iç geçerliliğinin yüksek olduğunu göstermiştir, Temel bileşenler analizi
(TBA) ölçeğin orijinal formundaki gibi beş faktörünün olduğunu ve bunların toplam varyansın %52.44’ünü açıkladığını
göstermiştir. Doğrulayıcı faktör analizi ile elde edilen sonuçlar TBA sonucunda elde edilen ÜBÖ-30’un faktör
yapısının geçerliğini desteklemiştir. ÜBÖ-30’un yakınsak geçerliğini için ÜBÖ-30’un alt ölçekleri ve toplam puanları
ile MOKSL’nin alt ölçekleri ve toplam puanı ve SKE arasında korelasyonlara bakılmış ve puanlar arasında elde
edilen anlamlı ilişkiler ÜBÖ-30’un yakınsak geçerliliğinin yeterli olduğunu göstermiştir. Ayrıca yaş ve ÜBÖ-30’un
alt ölçekleri arasında anlamlı negatif korelasyonlar olduğu ve cinsiyetin bazı alt ölçeklerde anlamlı etkisi olduğu
bulunmuştur.
Sonuç: Bulgular ÜBÖ-30’un Türk kültüründe üstbiliş değerlendirmek için yeterli düzeyde psikometrik özelliklere
sahip olduğunu göstermiştir.
Adaptation, Validity, and Reliability of the Metacognition Questionnaire-30 for the Turkish Population, and its Relationship to Anxiety and Obsessive-Compulsive Symptoms
Objective: The present study aimed to evaluate the psychometric properties of the short form of the Metacognition
Questionnaire (MCQ-30) in a population of Turkish university students. The metacognitions questionnaire (MCQ)
measures individual differences in a selection of metacognitive beliefs, judgments, and monitoring tendencies
considered important in the metacognitive model of psychological disorders.
Method: The study included 850 university students from 15 Turkish universities. Mean age age of the participants
was 21.22 [year]s, 282 (33.17%) were female, and 568 (66.82%) were male.
Results: Construct validity was evaluated by exploratory and confirmatory factor analysis (CFA). Exploratory
factor analysis revealed that the Turkish version of MCQ-30 has 5 components, which is same factor structure as
the original form. In addition, the fit indices of CFA suggested an acceptable fit to a 5-factor model consistent with
the original MCQ-30. The Turkish MCQ-30 showed acceptable to good test-retest reliability, internal consistency,
and convergent validity. Significant positive relationships between the subscales of MCQ-30 and measures of
anxiety and obsessive-compulsive symptoms provided further support for the convergent validity of the Turkish
version. Moreover, significant negative correlations were observed between age and the MCQ-30 subscales, and
the effect of gender was significant on some of the subscales.
Conclusion: The psychometric properties of the Turkish version of MCQ-30 showed that the instrument is a
valuable additional tool for the assessment of metacognition in Turkey.