Bağımlılık Dergisi; 2006;7(3):117-122
Tedavi Motivasyonu Anketi (TMA) Türkçe Versiyonunun Alkol Bağımlısı Hastalarda Faktör Yapısı, Geçerliği ve Güvenirliği
C Evren, Ö Saatçioğlu, E Dalbudak, BS Danışmant, D Çakmak, RM Ryan
Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağ. ve Sinir Hast. Eğit. ve Araştırma Hastanesi, AMATEM
arkadaşları
(1995) tarafından geliştirilen ve olguların alkol/madde
bağımlılık tedavisine katılma ve tedavide kalma nedenlerini
değerlendirmek için düzenlenmiş 26 maddelik kendi
bildirimli soru formudur. Faktör analizi ölçeğin tanımlanabilir
4 faktör içerdiğini göstermiştir: (1) içsel motivasyon (İM), (2)
dışsal motivasyon (DM), (3) kişiler arası yardım arama (KYA)
ve (4) tedaviye güvensizlik (TG). Bu araştırmanın amacı, ölçeğin
Tedavi Motivasyonu Anketi (TMA) adıyla Türkçe’ye çevrilerek,
ülkemizde alkol kullanım bozukluğu olan hastalarda
faktör yapısı ile geçerliğini ve güvenirliğini saptamaktır.
Yöntem: Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim
ve Araştırma Hastanesi, Alkol Madde Araştırma, Tedavi
ve Eğitim Merkezi’ne (AMATEM) Ocak–Temmuz 2004 tarihleri
arasında yatarak tedavi gören hastalar çalışma kapsamına
alındı. DSM-IV tanı ölçütlerine göre alkol bağımlılığı tanısı
konan 191 hasta çalışma örneklemini oluşturdu. Hastalara
sosyodemografik form, TMA ve Michigan Alkolism Tarama
Testi (MATT) verildi. TMA’nin Türkçe versiyonunun iç tutarlılığını
saptamak için Cronbach alfa ve geçerliğinin değerlendirilmesi
için daha önce ülkemizde geçerlik çalışması yapılmış
olan MATT kullanıldı.
Sonuçlar: Ölçeğin Türkçe formunun faktöryel yapısı ölçeğin
orjinali ile uyumlu bulunmuştur. Ölçeğin iç tutarlılık ölçümünde
Cronbach alfa katsayıları alkol kullanım bozukluğu
olan hastalarda birinci ölçek (İM) için 0.91, ikinci ölçek (DM)
için 0.42, üçüncü ölçek (TA) için 0.83, dördüncü ölçek (TG)
0.72 ve tüm ölçek (TMA) değerlendirildiğinde 0.84 olarak bulundu.
Her alt ölçek ve o alt ölçekte bulunan maddeler arasındaki
korelasyonlar p<0.001 seviyesinde anlamlıydı ve tüm
katsayı değerleri de 0.30 üzerindeydi (r > 0.30). Sadece TG alt
ölçeği ve o ölçeğe ait 14’üncü madde arasındaki korelasyon
katsayısı (r=0.17) anlamlı olmakla beraber (p=0.019) düşüktü.
DM ile toplam ölçek puanı (TMA) ve diğer alt ölçeklerden İM
ve KYA arasında korelasyon saptanmamıştır. MATT, KYA dışında
tüm alt ölçekler ve TMA toplam puanı ile anlamlı doğrusal
korelasyon göstermiştir.
Değerlendirme: Bu çalışmanın bulguları “Tedavi Motivasyonu
Anketi (TMA)”nin Türkçe düzenlenmiş şeklinin alkol
kullanım bozukluğu olan hastalarda geçerli ve güvenilir bir
biçimde kullanılabileceğini düşündürmektedir.
Factorial Structure and Reliability and Validity of Turkish Version Treatment Motivation Questionnaire (TMQ) in Alcohol Dependents
Object: Treatment Motivation Questionnaire (TMQ) is
a 26-item self-rating scale developed by Ryan et al. (1995)
for screening motivation for treatment in alcohol use disorders.
Factorial analyses showed that it contains 4 factors called:
(1) internalized motivation (IM), (2) external motivation
(EM), (3) interpersonal-help-seeking (IHS) and (4) confidence-
in-treatment (CT). The aim of this study is to determine
the reliability and validity and factorial structure of Turkish
translation of TMQ.
Method: The study was conducted with hospitalized
patients between January and July 2004 in Bakirkoy State
Hospital for Mental Health and Neurological Disorders, AMATEM
(Alcohol and Drug Research, Treatment and Education
Center) in Istanbul. One hundred ninety one inpatients diagnosed
as having “Alcohol Use Disorder” were included in
the study. They were given sociodemographic form, TMQ
and Michigan Alcohol Screening Test (MAST). The internal
consistency of the Turkish version of TMQ was evaluated
by the Cronbach’s Alpha test, and for validity investigation
MAST was used.
Results: Turkish version of the scale was found to be
compatible with original scale. In alcohol dependents the
internal consistency coefficient (Cronbach’s alpha) was 0.91
for IM scale, 0.42 for EM scale, 0.83 for IHS scale, 0.72 for
CT and 0.84 for TMQ. For each of the items, the corrected
item-total correlation values were higher than 0.30 and significant
in the degree of p<0.001. Only correlation between
CT and 14th item included in that subscale was low (r=0.17),
although significant (p=0.019). EM did not show significant
correlations with IM, HIS and TMQ. MAST showed positive
correlations with TMQ and subscales other than HIS.
Discussion: Results of this study suggests that the Turkish
version of the TMQ could be used as reliable and valid
tool for alcohol dependent inpatients.