Kronik yorgunluk immün disfonksiyon sendromu (CFIDS) nöropsikiyatrik,
nöroendokrinolojik, immünolojik semptomlarla kendini gösteren
multisistemik tutulumlu, 6 aydan fazla süreli sakatlayıcı ve ağır bitkinlik
ile karakterize bir santral sinir sistemi işlev bozukluğudur. Bu gözden
geçirme yazısı Türkçe tıbbi literatürde pek az yer alan CFIDS hakkı
ndaki güncel bilgileri özetlemektedir.
CFIDS’in klinik tanımlaması, değerlendirmesi, tedavisi ve patogenetik
teorileri ilgili literatürün ışığında tartışılacaktır.
CFIDS klinik kriterlere dayalı olarak teşhis edilir. CFIDS hastaları hayat
kalitelerinde önemli bir azalma ile sonuçlanan ağır bir işlevsel bozulma
yaşarlar. Birçok çalışmanın bulgularına dayanılarak, CFIDS’in stresin
aracılık ettiği bozukluklar sınıfına dahil bir sendrom olduğu ve psikiyatrik
bozukluklardan ayırılması gerektiği ileri sürülmektedir. Mevcut
patofizyolojik anormallikler CFIDS’in kompleks ve multifaktoriyel etyolojili
heterojen bir durum olduğunu düşündürmektedir. Biriken deliller
de santral sinir sisteminde HPA eksenin ve serotonin yolaklarının işlev
bozukluğunun CFIDS patogenezinde önemli rol oynayabileceğini akla
getirmektedir. CFIDS tedavisi özgün olmayıp semptomlara ve stres
düzeyini düşürmeye yöneliktir. Tedricen artırılan egzersizin fiziksel
kondisyonu iyileştirmede, bilişsel davranışçı tedavinin ise bu sakatlayı
cı katastrofik sendromla başa çıkmayı öğrenmede etkili olabileceği
düşünülmektedir. Deneysel tedavilerin bazı CFIDS hastaları için faydalı
olabileceği de bildirilmektedir.
CFIDS tek bir sebebe bağlı gibi görünmemektedir. Veriler genetik bakı
mdan yatkınlığı olan şahıslarda birçok çevresel ve psikolojik faktörün
sendromu başlatabileceğini veya şiddetlendirebileceğini göstermektedir.
CFIDS hastasının değerlendirilmesi yanında tedavisi de çok boyutlu
olarak yapılmalıdır ve psikiyatrist CFIDS multidisipliner ekibinin
daimi bir üyesi olmalıdır.

Chronic fatigue immune dysfunction syndrome (CFIDS) is a central
nervous system dysfunction characterized by profound disabling
fatigue of at least 6 [month]s and accompanied by multisystemic
involvement manifesting itself with neuropsychiatric,
neuroendocrinologic and immunologic symptoms. This review
summarizes the current knowledge about CFIDS, which is little known
in Turkish medical literature.
Case definition, clinical presentation, evaluation, treatment and
pathogenetic theories of CFIDS will be discussed in the light of the
relevant literature.
CFIDS is diagnosed on the basis of the clinically defined criteria. Patients
with CFIDS experience profound functional impairment resulting in a
significant decrease in their quality of life. Several research findings
suggest that CFIDS is one of the stress-mediated disorders and should
be distinct from psychiatric disorders. Existing pathophysiological
abnormalities suggest that CFIDS is a heterogeneous condition of
complex multifactorial etiology. Accumulating evidence also considers
that dysfunction of HPA axis and serotonergic pathways in central
nervous system may play an important role in the pathogenesis of
CFIDS. Treatment for CFIDS is not specific but symptom-based and
aimed at decreasing the level of stress. Graded exercise and cognitive
behavioral therapy may be effective in increasing fitness and learning to
cope with this disabling catastrophic syndrome, respectively. It has been
reported that some experimental agents may be beneficial for
treatment of some CFIDS patients.
CFIDS is unlikely to be caused by a single agent. The data indicate that
many environmental or psychological factors may precipitate or
perpetuate the illness in genetically vulnerable subjects. The
assessment and management of CFIDS patient should be
multidimentional and psychiatrist should be a pervasive member of
the multidisciplinary team for CFIDS.