Psikiyatride Güncel; 2018;8(2):73-81
Psikotrop ilaç etkileşimleri: Tanımlama, risk etmenleri ve sorun alanları
N Yüksel
Gazi Üniversitesi, Ankara
Etkileşim, birlikte kullanılan ilaçlardan birinin diğerinin etkilerinin niteliğini, büyüklüğünü, süresini, plazma düzeyini değiştirmesi biçiminde
tanımlanmaktadır. Psikotrop ilaçların hem psikiyatristler arasında hem de diğer hekimler arasında gittikçe artan bir biçimde kullanılması ve
her yıl çok sayıda ilacın kullanıma girmesi ilaç etkileşimlerinin önemini arttırmıştır. Psikotrop ilaçların önemli bir bölümünün sitokrom P450
enzimleri (CYP) ve p-glukoprotein (PGP) ilaç taşıyıcı sistem aktivitelerini etkilemesinden dolayı sık olarak etkileşim sorunları ile karşılaşılmaktadır.
Psikiyatrik tedavilerin sıklıkla uzun süreli olması da etkileşim olasılığını arttırmaktadır. Artık iki ilacı birlikte kullanarak sonuçlarını
ve plazma düzeylerini ölçme biçiminde yapılan araştırmalar büyük ölçüde bırakılmıştır. Veri tabanları da yeterli olmamaktadır. Şimdi ilaçların
ve insanda ilaç etkilerine aracılık eden proteinlerin moleküler yapıları ve bağlanma özellikleri bilgisayar programlarına yüklenerek makine
öğrenmesi yardımı ile etkileşimler saptanmaya çalışılmaktadır. Birçok tıbbi durumun birlikte olduğu yaşlılarda, hematolojik, nörolojik hastalarda
ve yoğun bakım birimlerinde sorun çok büyüktür. Etkileşimlere bağlı advers olaylar serotonin sendromu, deliryum, ani ölüm, nöbet
geçirme, kötücül hipertansiyon, nöroleptik kötücül sendrom gibi ağır tablolar olabileceği gibi, tolerans azlığı, etkinlik azalması, yeni bir klinik
durumun belirtilerini taklit etme, tedavi edilen hastalığın belirtilerinde ağırlaşma, yoksunluk ve ilaç arama davranışı gibi daha hafif tablolar
da olabilir. Hekim ilaç yazarken hastanın kullanmakta olduğu tüm ilaçları öğrenmeli ve hastayı bilgilendirmeli, gelecekte karşılaşılabilecek
sorunlar içinde hastalar uyarılmalıdır.
Psychotrop drug interactions: identification, risk factors and problem areas
Interaction is defined as the way one of the medicines used together, changes the effects of the other either in quality, size, duration, or the
plasma level. Due to the increasing use of psychotropic medications, both among psychiatrists and other physicians, and the introduction
of many new medicines every year, have increased the importance of drug interactions. As they affect the CYP enzymes and PGP drug
transporter system activities, a number of psychotropic drugs result in frequent interaction problems. The long duration of psychiatric
treatments often increases the likelihood of an interaction. Research using two drugs together to measure their results and plasma levels has
been left to a great extent. Databases are not enough either. Now, the binding properties of medicines and the molecular structures of proteins
in humans mediating the effects of medicines are loaded into computer programs so that any possible drug interaction can be determined
with the help of machine learning. The problem is great when many medical conditions coexist, which include the elderly, hematologic and
neurological patients, and patients in intensive care units. Adverse events related to interactions may be severe such as serotonin syndrome
delirium, sudden death, seizures, malignant hypertension, and neuroleptic malignant syndrome, and may be light such as lack of tolerance,
decreased efficacy, imitating signs of a new clinical condition, aggravation, and deprivation. The physician should learn all the medicines that
the patient is using when he/she is prescribing medicines, inform the patient and be alert to future problems.