Kriz Dergisi; 2012;20(1-3):25-41
Gelişimsel Travmanın Uzun Dönem Etkileri ve Bunlara Aracılık Eden Nörobiyolojik Mekanizmalar
S Fırat, B Baskak
Ankara Üniversitesi, Ankara
Geçtiğimiz yüzyıldan beri pek çok yazar
gelişimsel travmanın ruh sağlığı bakımından
olumsuz sonuçları olabileceğine dikkat
çekmiştir. Buna karşın gelişimsel travmalar,
psikiyatride uzun yıllar hüküm süren biyolojik –
sosyal ayrımı nedeniyle araştırmaların ufkunun
dışında kalmıştır. Son yıllarda operasyonel
ölçütlerle tanımlanan gelişimsel (karmaşık)
travma, gen-çevre etkileşimini araştıran
kantitatif çalışmalarda bir maruziyet etmeni
olarak ele alınmaya başlanmıştır. Bu
araştırmalar, travmanın; (i) pek çok ruhsal
hastalık için bir risk etmeni olduğuna, (ii) ruhsal
hastalıkların gidişini etkilediğine, (iii) tek bir
ruhsal hastalığın belirtilerini yordamaktan çok,
birden fazla ruhsal hastalığın belirti kümeleriyle
ilişkili, kendine dair bir semptomatolojisinin
olabileceğine işaret etmiştir. Bu gözden
geçirme yazısı gelişimsel travmanın uzun
dönem olumsuz sonuçlarına ve bunlara hangi
biyolojik mekanizmaların aracılık ediyor
olabileceğine odaklanmıştır. Bu
mekanizmaların tanımlanması önemlidir çünkü;
(i) travmaya uğramış risk gruplarında olumsuz
uzun dönem sonuçların ortaya çıkmasına
engel olacak tedbirler alınmasına, (ii) travmaya
ilişkin dayanıklılık (rezilyans) etmenlerinin
bulunmasına hizmet edebilirler.
Long Term Effects of DevelopmentalTrauma and Associated NeurobiologicalMechanisms
Since last century, many authors
suggested that traumatic events during
development have negative long term
consequences regarding mental health of the
traumatized individuals. However, probably
due to the biological-social dualism that
dominated our field, trauma as a social risk
factor stayed beyond the focus of quantitative
research. Nevertheless, developmental (complex) trauma defined with operational
criteria has recently been tested as a risk
factor in stuides on gene-environement
interactions in psychiatry. These studies
suggest that trauma; (i) is a risk factor for many
psychiatric disorders; (ii) may interfere with the
course and presentation of psychiatric
disorders, and; (iii) rather than leading to
symtoms of a single psychiatric disorder, may
be associated with different - and perhaps
specific – clusters of symptoms among
different psychiatric disorders. This review
focuses on negative long-term consequences
of developmental trauma and neurobiological
mechanisms associated with these
consequences. Identification of these
mechanisms is especially important because
they; (i) may help to find neurobiological
prevention strategies in traumatized risk
groups and, (ii) may help to identify
neurobiological resilience factors regarding the
negative consequences of trauma.