Son yıllarda Batılı ülkelerde yapılan bir dizi araştırma, suçluluk ile utanç duyguları arasında, bu duyguların doğası ve davranışsal sonuçları bakımından bir ayırım gözetmektedir. Buna göre, hem suçluluk hem de utanç duyguları, kişinin özdeğerlendirmesi sonucu ortaya çıkan kendilik bilincine dayal duygulardır. Suçluluk duygusu bu değerlendirmede kişinin davranışlarını, utanç duygusu ise benliği hedef almaktadır. Bu kavramsal çerçeveye dayanan araştırmalar, suçluluk duygusunun yapıcı olduğunu ve bireyi olumlu sosyal davranışlara yönlendirdiğini, utanç duygusunun ise yıkıcı olduğunu ve davranış sorunları ile ilişkili olduğunu bulmuştur. Ancak bu araştırmalar, suçluluk duygusunun da yıkıcı sonuçları olabileceğini gösteren araştırma bulguları ile çelişmektedir. Diğer yandan, suçluluk ile utanç duyguları arasındaki farkın, özeleştirinin davranış veya benliği hedef alması ve davranışsal sonuçları bakımından yapıcı ve yıkıcı olması gibi niteliklere bağlı olarak kavramsallaştırılması, tartışmalı bir kuramsal çerçeve ortaya koymakta ve temelini oluşturduğu araştırmaların da yakından irdelenmesini gerekli kılmaktadır. Bu yazı, son yıllarda yapılan araştırmalarda suçluluk ile utanç duygularının kavramsallaştırılmasındaki kuramsal sorunları ele almayı amaçlamaktadır.

This paper aims to review the conceptualization of guilt and shame, and research findings based on this conceptualization in the recent literature. In the contemporary literature, conceptualization of guilt and shame shows variation. A recent conceptualization of guilt and shame makes a distinction between the two on the basis of their focus on behavior and self respectively in evaluative thought. In addition, studies based on this conceptual framework report findings that challenge previous research findings. According to the recent findings, shame has a destructive nature and it is associated with problem behaviors, whereas guilt has a constructive nature and it motivates the individual to take reparative actions. However, since the recent conceptualization of guilt and shame involves some theoretical problems, research findings based on the dichotomy of guilt and shame needs reconsideration. Moreover, the conceptualization of guilt and shame poses theoretical problems in terms of the universal validity of these two concepts as constructs. This review considers conceptual problems related to the dichotomous consideration of guilt and shame. In connection with this conceptualization, difficulties in cross-cultural definition of self-conscious emotions are also discussed.