Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi; 2012;4(37):24-37
Öz-Belirleme Kuramı Açısından Ergenlerin Anne Baba Algısı ile Duyuşsal İyi Oluşları Arasındaki İlişki
E Kocayörük
Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale
Bu çalışmada, ergenlerin anne-baba algısı, duyuşsal iyi oluşları (emotional well-being) ve özerk benlik
algıları arasındaki ilişki incelenmiştir. Öz-belirleme kuramı görüşleri doğrultusunda özerk benlik yönetimini
(self-determination) bir aracı değişken (mediator) olarak değerlendirerek, ergenlerin anne-baba algısı ile iyioluşları
arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkisi incelemiştir. Ergenlerin anne-baba algıları ile özerk benlik
algısı arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkinin duyuşsal iyi oluşlarıyla etkileşimini ortaya koymak araştırmanın
temel amacıdır. Çalışma, Çanakkale'de iki farklı türdeki okulun (Anadolu Lisesi, Genel Lise) 9. 10. 11. ve
12. sınıflarında eğitim gören 525 öğrenci ile yürütülmüştür. Veri toplama araçları Anne-Baba Algı Ölçeği
(ABAÖ), Özerk Benlik Yönetimi Ölçeği (ÖBYÖ) ve Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği'dir (PNDÖ). Çalışmada
önerilen Yapısal Eşitlik Modeli LISREL 8.54 kullanılarak test edilmiştir. Analizler sonucunda özerk benlik
yönetimi algısının, anne algısı ile olumsuz duygu arasında tam aracılık, olumlu duygu ile kısmi aracılık görevi
gördüğü belirlenmiştir. Buna karşın, özerk benlik yönetimi algısı, baba algısı ile olumlu ve olumsuz duygu
arasında kısmi aracılık görevi görmektedir. Çalışmanın sonuçları, çalışmaya katılan ergenlerin özerk benlik
yönetimi algılarının, anne ve baba ile kurulan sağlıklı ilişkiler ve duyuşsal iyi oluşları ile ilişkili olduğu ve bu
iki değişken arasındaki ilişkiye aracılık ettiğini ortaya koymaktadır.
Self-Determination Theory and Relationship between Perception of Parents and Emotional Well-Being of Adolescents
The aim of the present study explored the unique contribution of parents on adolescents?
emotional well-being through the perspective of Self-Determination Theory. This study examined
whether perception of parents directly effected adolescents? emotional well-being (i.e., positive affect
and negative affect) or whether these effects were mediated though the function in a self-determined
way (autonomous development). The direct paths suggested that autonomy supportive relationships
with parents promote feelings of emotional well-being for adolescents. However, the indirect paths
proposed that autonomy supportive relationships with parents had indirect influences on emotional wellbeing
in a self-determined way. Autonomy supportive relationships with parent likely foster high levels
self-determined functions, which in turn have been linked with high levels of emotional well-being. A
total of 525 high school students, from 9th to 12th grade, participated from Çanakkale. The data were
obtained by using the Perceptions of Parents Scale (POPS), Positive-Negative Affect Scales (PANAS),
and Self-Determination Scale (SDS). The model suggested in the present study was applied to the data
using Lisrel 8.54.The results revealed that self-determination mediated the relationship between parent
relationship and emotional well-being. These findings suggested that parent autonomy supportiveness
foster adolescents? emotional well-being by promoting high levels of self-determination.