GİRİŞ ve AMAÇ: Yaşlılarda protein-enerji malnütrisyonu
sık gözlenmektedir. İleri yaşlarda günlük yaşamın
sürdürülmesi için gerekli aktivitelerin yerine getirilmesinde
yetersizlikler artmaktadır. Beden kitle indeksindeki
(BKİ) değişikliklerin, Günlük Yaşam Aktivitesi
(GYA) ve öz bakım gücüne olan etkisinin incelenmesi,
yaşlı bakımında primer rolleri olan hemşirelere,
bakımı planlamalarında yol gösterici olması açısından
önemlidir. Çalışmanın amacı yaşlı bireylerde
BKİ ile GYA ve öz bakım gücü arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
GEREÇ ve YÖNTEM: Çalışmaya Zübeyde Hanım
Gürçeşme Huzurevinde Mayıs-Temmuz 2008 tarihleri
arasında bulunan 105 yaşlı birey alınmıştır. Çalışma
için kurum ve bireylerden yazılı izin alınmıştır. Veriler,
sosyo demografik bilgilere ve BKİ’ne ilişkin soruların
bulunduğu 20 soruluk Bilgi Formu, Günlük Yaşam
Aktivitesi ve Öz Bakım Gücü Ölçeği olmak üzere üç
form kullanılarak, araştırmacılar tarafından yüz yüze
görüşme tekniği ile toplanmıştır.
BULGULAR: Yapılan analizlerde; yaşlıların %56.2’si
kadındır. %48.6’sı 65-74 yaş aralığında, %45.7’si
okuryazar olduğunu, %68.6’sı eşini kaybetmiş olduğunu,
%76.4’ü çocuk sahibi olduğunu %82.9’u sigara,
%94.3’ü alkol alışkanlığı olmadığını bildirmiştir.
Yaşlı bireylerin %54.3’ü şu anki sağlık durumunu iyi
olarak algıladığını, %85.7’si bir sağlık sorunu olduğunu,
%79’u yakınması olduğunda hekime başvurduğunu
bildirmiştir. BKİ’leri incelendiğinde; %1.0’ı zayıf,
%30.5’i normal kilolu, %41.0’ı hafif, %25.7’si orta derecede,
%2’si ağır derecede obez olarak bulunmuştur.
Yaşlıların BKİ’nin GYA ve öz bakım gücü üzerinde,
basit korelasyon analizi sonucuna göre etkisi olmadı-
Araştırma Makalesi
Tekir Ö-Sevinç S-Karadağ E-Karadakovan A
Giriş ve Amaç
Yaşlılık, yaşlanma sürecinin belirli bir yaştan ölüme
değin uzanan kesitini nitelendiren bir durumdur. Bu
belirti yaş, konunun ele alınışına göre 50’li yaşlardan
başlar, 60 ve 65 yaşları ile kendisini netleştirir. Yaşlılık
özel görünüm, konum ve sorunlarıyla kendisini
belli eder. Yaşlılık bu bağlamda, insanın organizması,
ruhsal durumu ve sosyal konumu ile dış çevre arasında
kopuklukların baş gösterdiği ve bu kopukluğun
zaman içinde daha da derinleştiği bir süreçtir. Bu kopukluk
yaşlının fiziksel, ruhsal gücü ile sosyal işlevlerini
gündelik çevreye uymakta zorlanacak derecede
geri kalması sürecidir (19,22).
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 2050 yılında
dünyada 2 milyar yaşlı insan olacağı ve bu yaşlı
nüfusun üçte ikisinin gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor
olacağı tahmin edilmektedir. Pek çok gelişmekte
olan ülkede 60 yaşın üzerindeki nüfus artışı toplam
artışından daha hızlıdır. Gelişmekte olan ülkelerde
1980-2000 yılları arasında yaşlı nüfus %240 artmıştır.
Bugün gelişmiş ülkelerin sorunu olarak görülen yaşlı
nüfus artışı, yakın gelecekte gelişmekte olan ülkelerin
de sorunu olacaktır. Bu ülkelerin pek çoğunda diğer
yaş gruplarından daha farklı gereksinimleri olan ve bu
gereksinimlerinin farklı yollarla karşılanması gereken
yaşlıların gereksinimlerine cevap verebilecek bir hazırlığa
sahip olmadıkları söylenebilir. Ülkemizde de
1980’li yıllardan itibaren yaşlı nüfusta artma başlamış
olup gelecekte de artan bir hızla devam edecektir.
1990 yılı nüfus sayımına göre 65 yaş ve üzeri nüfus
2.461.845 olarak belirlenmiştir, bu sayı 1998 yılında
3.5 milyona (nüfusun %5.3’ü) ulaşmış, 2010 yılında
5 milyona, 2020 yılında 7.8 milyona, 2050 yılında 12
milyona ulaşması beklenmektedir (1,2).
Ülkemizde 65 yaş ve üzeri nüfusun %90’ında bir,
%35’inde iki, %23’ünde üç ve %15’inde dört ve
daha fazla kronik sağlık sorunu olduğu tahmin edilmektedir
(12).
Ortalama yaşam süresinin ve toplam nüfus içindeki
yaşlı oranının artması yaşlı nüfusun sağlık bakım
gereksinimleri ile ilgili çözüm arayışlarını da beraberinde
getirmektedir. Yaşlanmaya bağlı olarak ortaya
çıkan ve normal olduğu kabul edilen biyopsikososyal
değişimlerin, yaşlının günlük yaşama uyumunu
güçleştirmesi ve bu değişikliklerin sağlık sorunları ile
karıştırılmaması ve özel olarak ele alınması gereği ve
her yaşta görülen sağlık sorunlarının yaşlılarda ortaya
çıkması durumunda tanı, tedavi ve bakımında farklılık
gerektirmesi gibi nedenlerle yaşlıların sağlık bakım gereksinimlerinin
kendine özgü yanları vardır ve bu nedenlerle
de yaşlılar özel olarak ele alınmalıdırlar (2).
Yaşlanmayla beraber, glikoz toleransı bozulur, insülin
direnci artar, vücut kütlesi azalır, kas kütlesi ve kas
gücü azalır, kas oranı azalır, yağ oranı artar. Kaslarda
güçsüzlük, aktivite azalması ile atrofiler oluşur ve
kaslar incelir.
ğı saptanmıştır (r1=-0.054, p1=0.586; r2=0.094,
p2=0.341).Çalışmada yaşlı bireylerin BKİ’leri GYA ve
öz bakım gücüne etkisi olmadığı sonucuna varılmıştır.
SONUÇ: Çalışmanın örnekleminin küçük olması nedeniyle
sonuç tüm yaşlılara genellenemez. Yaşlı bireylere
bakım veren hemşirelerin bakım ve aktivite
planlamalarında bu özellikleri göz önünde bulundurmaları
ve çalışmanın daha büyük örneklem ile farklı
gruplarda yapılması önerilebilir.

INTRODUCTION and PURPOSE: Protein-energy malnutrition
is quite common in elderly. In old ages, problems
increase in carrying out the daily living activities
which should be carried out to continue to live. Examination
of the effect of the changes in the body mass
index (BMI) on the daily living activities (DLA) and selfcare
power is very important to guide the nurses, who
are the primary caregivers for elderly, in planning their
caregiving process. The aim of this study is to examine
the relationship between BMI and DLA and the self-care
power.
MATERIAL and METHODS: 105 elderly individuals
who were in Zubeyde Hanim Gurcesme Nursing Home
between May-July 2008 were included in the study.
Written consent was taken from the institution and the
individuals for the study. Data were collected by three
seperate instruments which included the Information
Questionnaire which included questions about the socio-
demographic information and BMI, Daily Living Activity
Questionnaire and the Self-Care Power Scale and
face-to-face interview method was used by the researchers.
FINDINGS: In the analyses made, it was determined
that %56.2 of the elderly were female. %48.6 of them
were in the 65-74 age group, %45.7 were literate, %68.6
lost their spouses, %76.4 of them had children, %82.9
of them were not smoking and %94.3 of them were not
drinking any alcohol. %54.3 of the elderly individuals
stated that they perceived their current health status as
good, %85.7 of them stated that they had a health problem
and %79 of them stated that they always see a doctor
when they have any complaints. When their BMIs
were examined, it was determined that %1.0 of them
were slim, %30.5 of them were fit, %41.0 of them were
slightly obese, %25.7 of them were moderately obese
and %2 of them were heavily obese. According to the result of the simple correlation analysis, it was determined
that BMI had no effect on DLA and the self-care
power for the elderly (r1=-0.054, p1=0.586; r2=0.094,
p2=0.341). It was concluded that BMI had no effect on
DLA and the self-care power for the elderly.
CONCLUSION: Due to the small sample size of the
study, the results can not be generalized for all of the
elderly. It can be advised that the nurses who are giving
care to the elderly should take the results of this study
into consideration and the study should be repeated on
a bigger sample with different groups as well.