Yeni Symposium; 2012;50(1):13-22
Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun İncelenmesi: Aracı ve Etkileşim Değişkenleri ile Bir Model Testi
N Keser, EG Kapç, A Özer
S. B. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk İzlem Merkezi
Amaç: Bu araştırmada, annenin DEHB belirtilerinin, ana-baba tutumlarının, çocuğun duygu ayarlamasının ve cinsiyetinin çocukların DEHB tanısı almalarını yordama güçleri incelenmiştir. Bununla
birlikte, annelerin DEHB belirtileri ve çocuklarının DEHB tanısı almaları arasında ana-baba tutumlarının aracı (mediatör) rolü ile ana-baba tutumları ve çocuklarının DEHB tanısı almaları arasındaki
ilişkide çocukların duygu ayarlama düzeylerinin etkileşim (moderatör) rolü incelenmiştir.
Yöntem: Araştırmanın katılımcılarını 2009 yılında SB Dışkapı Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma
Hastânesi, Çocuk Psikiyatrisi polikliniğinde DEHB tanısı alan 87 çocuk ile pediatri polikliniğine
başvuran DEHB tanısı bulunmayan 84 çocuk oluşturmuştur. DEHB ve karşılaştırma grubundaki çocuklar
ardışık örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırmada Duygu Ayarlama, Wender Utah
Derecelendirme ve Ana-Babalık Stilleri-Boyutları Ölçeklerinden yararlanılmıştır.
Bulgular: Yüksek değişken/olumsuz duygu ayarlama, yetkeci ana-baba tutumu ve cinsiyetin erkek
olması çocukların DEHB tanısı alma olasılıklarını artırmaktadır. Annenin DEHB belirtileri göstermesi
çocukların DEHB tanısı almalarını doğrudan etkilemezken, yetkeci ana-baba tutumu göstermelerine
yol açmakta, bu da çocuğun DEHB tanısı alma olasılığını artırmaktadır. Çocukların yüksek değişken/olumsuz duygu ayarlamaları, ana-baba tutumu yetkeci olsun ya da olmasın DEHB tanısı alma
olasılıklarını artırırken, yetkeci ana-baba tutumu sadece çocukların değişken/olumsuz duygu
ayarlama düzeyi düşük ya da orta düzeyde olması durumunda DEHB tanısı alma olasılıklarını yükseltmektedir.
Tartışma: Bu çalışmanın bulguları annenin DEHB belirtilerinin, ana-baba tutumlarının ve duygu
ayarlamanın önemine işaret etmektedir. Bulgular alan-yazın bulguları doğrultusunda tartışılmıştır.
Sonuç: Yapıcı ana-babalık davranışları konusunda ana-babalara psiko-eğitim verilmesi ile DEHB tanılı çocuklara duygu ayarlama beceri eğitiminin verilmesi çocukların DEHB belirti şiddetini ve psikososyal
sorunlarını azaltabilir.
Investigation of Attention Deficit and Hyperactivity Disorder in Children: The Analysis of the Mediation and Moderation Model
Objective: The aim of the present study is to examine the predictive power of child's gender, maternal
ADHD symptoms, negative parental attitude and emotion regulation on children with ADHD. Another aim was investigation of the mediating role of parental attitude and the moderating
role of emotion regulation in the relationships between maternal ADHD symptoms and parental
attitude on ADHD.
Method: The research group consisted of 87 children with ADHD and 84 children without ADHD.
The following instruments were utilized: Emotion Regulation Checklist, Wender-Utah Rating Scale,
Parenting Styles and Dimensions Questionnaire. In order to explain the mediating role of parental
attitude and moderating role of emotion regulation on ADHD, the mediation and moderation
model has been tested.
Findings: At the end of the study, being male gender, having authoritarian parents and high levels
of negative emotion regulation was found to increase the likelihood of children diagnosed
with ADHD. In addition, it was found that maternal ADHD symptoms had not a direct effect on
the classification of children with ADHD, but indirectly related to negative parental attitudes. This
also increased the likelihood of the child being diagnosed with ADHD. Moreover, when children
had high level of negative emotion regulation, authoritarian attitude didn?t effect on the likelihood
of children diagnosed with ADHD. However, when children had low or middle level of negative
emotion regulation, the authoritarian attitude of the mother's had been found to be important
on diagnosed with ADHD of their children.
Discussion: Results of this study point out the importance of maternal ADHD symptoms, parental
attitudes and emotion regulation. The findings were discussed in relation to recent study findings.
Conclusion: These results can contribute to the planning and implementation of psychoeducational
program to improve emotion regulation skills for children with ADHD and to improve parenting
skills for their parents.