Türk Psikiyatri Dergisi; 2011;22(3):137-149
Asistan Hekimlerin Tükenmişlik ve Mobbing Düzeylerinin İncelenmesi
E Dikmetaş, M Top, G Ergin
Ondokuz Mayıs Üniv. Sağlık Hizmetleri MYO. Samsun
Amaç: İnsan kaynakları yönetiminde mobbing ve tükenmişlik önemli iş psikolojisi konuları arasında yer almaktadır. Sağlık sektöründe başta hekimler olmak üzere insan kaynaklarının mobbing ve tükenmişlik durumları üzerine yapılacak çalışmalar önem arz etmektedir. Hekimlerde mobbing ve tükenmişlik üzerine bazı çalışmalar yapılmış olmasına karşın, sağlık sektöründe mobbing ve tükenmişlik arasındaki ilişkiyi açıklayan sınırlı sayıda araştırma vardır. Bu araştırmada Türkiye'de bir kamu üniversitesi araştırma ve uygulama hastanesindeki asistan hekimlerin mobbing ve tükenmişlik (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı) düzeyleri arasındaki ilişkileri açıklamak amaçlanmıştır. Ayrıca araştırmada mobbing ve tükenmişlik düzeylerinin cinsiyete, medeni duruma, çalışılan tıp bilimleri alanına, yaşa göre anlamlı farklılıklar gösterip göstermediğini belirlemek de amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırma 01.04.2009-30.06.2009 tarihleri arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nde çalışan asistan hekimler üzerinde yapılmıştır. Araştırma için Ondokuz Mayıs Üniversitesi Rektörlüğü'nde n gerekli izin alınmıştır. Araştırmada asistan hekimlerin tükenmişlik düzeyleri Maslach Tükenmişlik Ölçeği (Maslach Burnout Inventory), mobbing düzeyleri ise Leymann'ın Psikolojik Terör Envanteri (Leymann Inventory of Physchological Terror) ile ölçülmüştür. Araştırmada örneklem çekilmeyip evreni oluşturan 510 asistan hekimin tamamına araştırma ölçeklerinin uygulanması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında 270 asistan hekime ulaşılmıştır. Araştırmada asistan hekimlerin % 52,94'ü ölçüm araçlarındaki soruların tamamına yanıt vermiştir. Veri analizinde t testi, F testi, regresyon analizi ve tanımlayıcı istatistiklerden yararlanılmıştır.
Bulgular: Araştırma sonucunda asistan hekimlerin mobbing düzeyi 1,87; duygusal tükenme düzeyi 2,99; duyarsızlaşma düzeyi 2,95 ve kişisel başarı düzeyi 2,94 olarak bulunmuştur. Mobbing ve tükenmişlik düzeylerinin asistan hekimlerin tıp alanlarına göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca araştırmada mobbing, duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç: Mobbing düzeyinin tükenmişliğin üç boyutunu (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı) anlamlı olarak etkilediği belirlenmiştir.
An Examination of Mobbing and Burnout of Residents
Aim: Mobbing and burnout in human resources management are important topics in labor psychology. It is important to research the levels of mobbing and burnout of human resources in the health sector, primarily in doctors. Although there have been some studies on the mobbing and burnout of doctors, there has been a limited number of studies on the relationship between mobbing and burnout in the health sector. This study aims to examine the relationship between mobbing and burnout (emotional exhaustion, depersonalization, personal accomplishment) levels of resident doctors at a public university research and training hospital in Turkey and to investigate whether mobbing and burnout levels vary significantly according to gender, marital status, medical branch and age.
Method: This study was conducted on resident doctors at the Ondokuz Mayis University Research and Training Hospital between 01.04.2009 and 30.06.2009. Legal permission for the study was received from the Rector's Office of Ondokuz Mayis University. The Maslach Burnout Inventory for measuring burnout levels in doctors and the Leymann Inventory of Psychological Terror for measuring doctors? mobbing levels were the research instruments employed. Sampling was not used in this study. The aim was to administer the research instruments to all the residents (the universe of this study consisted of 510 assistant doctors). 52.94 % of residents responded to all of the questions in these instruments. In the data analysis, a t-test, ANOVA, regression analysis and descriptive statistics were used.
Findings: At the end of the analyses, it was found that the mean mobbing level of residents is 1.97; the mean emotional exhaustion level of residents is 2.97; the mean level of depersonalization is 2.95; and the mean level of personal accomplishment is 2.94. Mobbing and burnout levels of residents vary significantly in terms of medical branch.
Conclusion: This study indicated that there are relationships between mobbing, emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment. Mobbing is a significant regressor for emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment in this study.