GİRİŞ: Alzheimer hastalığı bütün demans vakalarının yarısından
fazlasından sorumlu olan en yaygın nörodejeneratif
hastalıktır. Ayrıca, dünya nüfusunun yaşlanmasıyla hastalığın
prevalansının daha da artacağı beklenmektedir. Bu
konuda yetersiz kalmakta olan konvansiyonel tedavi yaklaşımlarına
farklı bir yaklaşımı ekleyebilmek ve ratlardaki deneysel
sporadik Alzheimer hastalığı modelinde mezenkimal
kök hücre tedavisinin etkinliğinin iki farklı uygulamada değerlendirilmesi
amacıyla bu çalışma planlanmıştır.
GEREÇ ve YÖNTEM: Wistar türü 60 dişi rat altı gruba ayrıldı.
40'ına beyin ventrikülü içine (ICV) streptozotosin (STZ)
(Grup 1-4), 10'una (Grup 5, SHAM) da yapay beyin omirilik
sıvısı uygulandı, 10'unada bir şey yapılmadı (Grup 6,
Naive) (tablo 1). Hayvanlara beyin ventrikülü içine enjeksiyon
öncesinde ve sonrasında Morris'i n havuz labirenti testi
yapılarak modelin oluştuğu gösterildi. Daha sonra gruplara
göre tedaviler kuyruk veninden uygulandı. Tedavi sonrası
değerlendirmeler yapıldı. Aktif bellek testinde her gün 4 trial
olmak üzere toplam 4 gün eğitim uygulandı. Bu eğitimi
takiben 10 gün sonra konumsal hafıza probe uygulaması
ile test edildi. Tüm gurupların davranış deneyleri bittikten
sonra kan örnekleri alındı. Beyin dokularının histopatolojik
incelemesi için perfüzyon fiksasyon işlemine tabi tutuldu.
Daha sonra sakrifiye edilerek beyinleri tam olarak çıkartıldı.
BULGULAR: ICV STZ enjeksiyonu öncesi gruplar arasında
hiçbir fark yok iken (p>0.05), enjeksiyon ile sıçanlarda öğrenme
bellek bozukluğu oluşturulduğu 4. günde SHAM ve
Naive gruba göre kaçma latenslerinin ve platforma ulaşma mesafesinin anlamlı olarak artması ile gösterildi (sırasıyla
F=11,538, p<0,01 ve F=8,561, p<0,01).
Tek ve çift doz mezankimal kök hücre uygulanan tedavi
grupları (G1-G3) arasında ve tek ve çift doz vehikül uygulanan
kontrol grupları (G2-G4) arasında fark yoktu. Mezankimal
kök hücre uygulan grup kontrol grubuna göre 4. günde
daha düşük kaçma latensine, daha az platforma ulaşma
mesafesine, hedef kadranda daha kısa süre harcamasına
ve hedef kadranda daha az yüzme mesafesine sahip olmasına
rağmen bu farklar istatistiksel olarak anlamlı değildi
(hepsi için p> 0.05).
Histoptolojik değerlendirme de ise 2 doz mezenkimal kök
hücre uygulanan hayvanlarda daha belirgin olmak üzere
kök hücre tedavisi ile nöronal kayıpta azalma ve sinaps sayısında
artış saptandı.
TARTIŞMA ve SONUÇ: Sonuç olarak, bu çalışmayla sporadik
Alzheimer hastalığına oldukça çok benzeyen streptozotosine
bağlı deneysel Alzheimer hastalığı modelinin oluşturulduğu
tekrar gösterilmiş ve teyit edilmiştir. Oluşturulan
modelde, tedavi olarak iki farklı dozda mezankimal kök hücre
uygulamasının da bilişsel fonksiyonlar üzerine anlamlı olmasa
da düzeltme yaptığının gösterilmesi ve histopatolojik
bulgulardaki değişimin daha belirgin olması ümit vericidir.
Bu sonuçlar doğrultusunda mezenkimal kök hücre tedavisi
öncesi veya sonrasında kök hücre engraftmentını artırıcı
yaklaşımların uygulanması gelecek için ümit vermektedir.