Giriş: Sağlık alanındaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler,
geliştirilen etkin tanı ve tedavi yöntemleri ile hastalıkların önlenmesi,
erken dönemde tedavinin sağlanması ölüm hızını
azaltmış ve yaşam süresini uzatmıştır. Koruyucu sağlık hizmetlerindeki
gelişmeler sonucunda doğumda beklenen yaşam
süresi uzamış, toplam nüfus içerisinde 60 yaş ve üzerindeki
nüfus artmıştır. Yaşlılık günlük yaşam aktivitelerinde
kısıtlamaların ve depresyonun arttığı durumların başında
gelmektedir. Bu çalışma ev ortamında yaşayan 60 yaş üstü
bireylerin günlük yaşam aktivitesi ve depresyon düzeylerini,
etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla kesitsel olarak tasarlanmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışmaya Haziran -Aralık 2007 tarihleri
arasında Edirne Merkeze bağlı 2 sağlık ocağına kayıtlı
60 yaş ve üzeri herhangi bir iletişim sorunu olmayan ve
araştırmaya katılmayı kabul eden yüzsekiz (108) yaşlı birey
dahil edildi. Veriler kişisel bilgi formu, Katz Günlük Yaşam
Aktiviteleri İndeksi ve Geriatrik Depresyon Skalası ile toplandı.
Verilerin analizi SPSS 17.0 programında yüzdelik, ortalama,
Mann Whitney U test ve Spearman korelasyon analizi
ile değerlendirildi.
Bulgular: Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalaması
68.0 ± 5.9 (range= 60-83)'du. Yaşlı bireylerin Katz günlük
yaşam aktiviteleri skorları ile Geriatrik Depresyon skorları
arasında negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur (r= -0.287,
p= 0.003). Yaşlı bireylerin günlük yaşam aktivitelerindeki
bağımlılık düzeyleri arttıkça depresyon düzeyleri de artmaktadır.
Bayanların erkeklere göre geriatrik depresyon skorları
istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulunmuştur
(z= -2.627, p= 0.009). Bayanların günlük yaşam aktivitelerindeki
bağımlılık düzeyleri arttıkça depresyon düzeyleri
de artmaktadır (r= -3.343, p= 0.002). Yaşlı bireylerin eğitim
düzeyleri arttıkça günlük yaşam aktivitelerindeki bağımlılık
düzeyleri (r= 0.239, p= 0.013), ve depresyon düzeyleri (r=
-0.317, p= 0.001) de azalmaktadır. Dul bireylerin geriatrik
depresyon skorları evlilere göre daha kötü bulunmuştur (z=
-3.406, p= 0.001). Yaş, çocuk sayısı, günlük kullanılan ilaç
sayısı geriatrik depresyon ve Katz günlük yaşam aktiviteleri
skorlarını etkilememiştir (p> 0.05).
Tartışma VE SONUÇ: Yaşlı bireylerin günlük yaşam aktivitelerindeki
bağımlılık düzeyleri arttıkça depresyon düzeyleri
de artmaktadır. Geriatrik rehabilitasyon programları
kapsamında geriatri hemşiresi, geriatrist vb. multidisipliner
ekip yaklaşımı ile özellikle kadın, dul, eğitim düzeyi düşük
olan yaşlı bireylere yönelik verilecek hemşirelik bakımı, tıbbi tedavi, eğitim, danışmanlık hizmetlerinin günlük yaşam aktiviteleri
ve depresyon üzerinde olumlu etkileri olacağı düşünülmektedir.
Yaşlı bireylerin günlük yaşam aktiviteleri ve
depresyon düzeylerini etkileyen diğer faktörleri belirlemeye
yönelik gelecek araştırmalar yapılması önerilebilir.