Her birey döllenmeden ölüme kadar olan yaşam döngüsünde
çeşitli gelişim dönemlerinden geçer ve pek
çok roller üstlenir. Yaşam serüveninin son evresi olan
yaşlılıkta ortaya çıkan biyolojik, psiko-sosyal ve demografik
değişimler 'yaşam kalitesini? ciddi boyutlarda
etkileyebilir. İlerleyen teknolojinin insan yaşamına
sağladığı kolaylıklar, tıptaki gelişmeler ve sağlığı
koruma konusundaki bilinçlenme hastalık ve ölüm
oranlarını
azaltarak yaşam süresini uzatmıştır. Ancak,
nicelikteki bu artış günümüzde bile ?kaliteli yaşamın?
tanımı konusunda bir konsensus oluşturamamıştır.
Valiant'a (2002) göre başarılı yaşlanma yaşanan yılların
sayısı değil, zevkli bir yaşam sürme kapasitesidir.
Hem genç nesiller, hem de yaşlılar için kaliteli bir yaşamı
belirleyen bileşenler ortaktır. Bunlar; bir amaca
yönelik olarak yaşama, başkaları ile yakın bağlar kurma
ve kendini olumlu kabul etmedir. Valiant'ın (1977)
çok uzun yıllar süren boylamsal (Longitudinal) araştırmalar
sonucunda, nasıl yaşlanacağımızı öngören değişkenlerin
başında kişisel kontrolün geldiğini, kaderimizin
büyük ölçüde kendi kontrolümüzün altında olduğunu
öne sürmüştür. Kontrol yaşa bağlı olanakların
etkin biçimde kullanılması ve aynı anda yaşa bağlı sınırlamaların
dikkate alınması ile mümkün olabilmektedir.
Bir başka deyişle kaliteli yaşam, bireyin etkin
başa çıkma stratejileri ile yaşanan kayıpları kabullenmesi
ve bunları telafi etmesi ile de yakından ilişkilidir.
Son 30 yıldır birçok farklı disiplinden araştırmalara
konu olan ?başarılı yaşlanma? kavramı ilk kez Rowe
ve Kahn (1998) tarafından ortaya atılmıştır. Sözü edilen
kavram uzun yaşamanın dışında pek çok bileşen
içermektedir. Araştırmacılara göre bireyler yaşamın
üç alanında temel davranışlar geliştirmelidirler. Bunlar
fiziksel-işlevsel, bilişsel (cognitive)-zihinsel ve sosyal
alanlardır. Anılan her üç alan arasında devamlı bir
etkileşim vardır ve başarılı yaşlanmanın sağlanması
için her üç alanda sağlıklı bir denge kurulması gerekmektedir.
Yaşlı insanların kapasiteleri ve başarılı yaşlanma,
sistematik olarak yeni çalışılmaya başlanmış
konulardandır (Depp ve Veste 2006). Amaç yaşlılıkta
yaşam kalitesinde ve işlevlerde azalma olmayabileceğini
göstermek, bunun yanı sıra kaliteli yaşam süresinin
artmasında rolü olan etkenleri belirlemektir.
Biyolojik, psikolojik, sosyal ve demografik etkenlerin
yaşlılıkta kaliteli yaşam üzerindeki etkileri:
Kaliteli yaşamın en temel bileşenlerinden biri olan yaşam
doyumu, bireyin kendi esenliği ve mutluluğu ile
ilgili algılarına dayanmaktadır. Yaşam doyumu bireyin
içinde bulunduğu koşulların sübjektif olarak değerlendirilmesini
içermektedir. Bu koşulların kendi niteliklerinden
daha çok bireyin bunları nasıl algıladığı
yaşam doyumunun belirlenmesinde daha önemlidir.
Yaşlılıkta yaşam doyumu ilerleyen yaşın getirdiği biyolojik,
psikolojik ve sosyal değişimlerin birey tarafından
yönetilmesine bağlı olarak sağlık, esenlik ve mutluluk
düzeyinin korunması ile ilgilidir.