Şizofreni tanısını koymak ancak belirti ve bulguların tam olarak tanımlanması ve sınıflanmasıyla mümkün olabilmektedir. Şizofreniye özgü belirtileri pozitif ve negatif olarak iki geniş grupta toplamak mümkündür.Pozitif belirtiler normal işlevlerde bir artma veya bozulmayı, negatif belirtiler ise bir kayıp ya da eksilmeyi yansıtır. Birçok şizofren hastada her iki gruba ait belirtiler birlikte gözlenir.
Pozitif belirtiler sanrı, varsanı, dağılmış konuşma veya ileri derecede dağılmış davranışı içerir. Negatif belirtiler ise genellikle, duygulanımın yoğunluğu ve genişliğindeki bir kısıtlanmayı (duygula-nımsal düzleşme), düşünce ve konuşmanın üretkenliği ve akıcılığındaki bir yoksulluğu (alogia), amaca yönelik davranışları başlatmadaki güçlüğü, yetersizliği; irade/istenç eksikliğini (avolition) ifade eder.DSM-IV şizofreni tanımında negatif belirtiler olarak istenç eksikliği (avolus-yon), fikir yoksulluğu/alogia ve duygulanımsal küntleşmeye yer vermiştir.
Negatif belirtileri değerlendirmek oldukça güçtür. Özgül değillerdir ve pozitif belirtilerin sonuçları, ilaç yan etkileri, mizaç bozuklukları ve çevresel yoksunluk gibi etkenlere de bağlı olarak ortaya çıkabilirler. Örneğin; kötülük görme sanrıları nedeniyle kendisini odasına kapatan ve kimseyle konuşmayan birinin davranışı avolusyon veya alogia olarak değerlendirilebilir. Nöroleptik ilaçlar duygulanımsal düzleşme ve avolusyonu andıran ekstrapiramidal yan etkilere neden olabilirler. Gerçek negatif belirtiler ile ilaç yan etkilerinin ayrımı, negatif belirtilerin ciddiyeti, nöroleptik ilaçların çeşidi, uygulanan doz ve antikolinerjik tedavinin etkinliği gibi klinik yargılara dayanarak yapılır.Negatif ve depresif belirtiler arasındaki ayırımda ise eşlik eden diğer belirtiler göz önüne alınmalıdır. Depresyondaki kişiler yoğun bir acı hissederken şizofren hastaların duygulanımlarında bir azalma ve boşluk vardır. Uzun süreli çevresel yoksunluk ve moral bozukluğu öğrenilmiş bir apati ve avo-lusyonla sonuçlanabilir. Değerlendirmede en uygun yöntem, olası diğer nedenler karşı önlemler aldıktan sonra negatif belirtilerin belli bir süre devam edip etmediğini izlemektir. Devam eden negatif belirtilerin defisit belirtiler olarak adlandırılması da önerilmektedir.
Buna karşın, ne pozitif belirtiler (veya fenomen) ne de negatif belirtiler (veya bulgular; dar anlamıyla tanımlamak gerekirse bunlar hastanın yakınmalarından çok gözlenen şeylerle ilgilidir) şizofrenin öznel yaşantısının bütününü ve olası davranışlarının tamamını açıklamaya yetmez. Şizofreninin belirtileri algı, yorumlama, dil ve iletişim, davranış, duygulanım, düşünce ve konuşmanın akıcılığı, üretkenliği, zevk alma yeteneği, istenç ve dikkat gibi bilişsel ve duygusal çeşitli alanlardaki bozuklukları içerir. Hiç bir belirti şizofreni için patognomonik değildir.