Amaç: Çocuklarda görülen dikkat eksikliği, hiperaktivite ve davranım sorunlarını ölçen Conners Öğretmen Derecelendirme Ölçeği (CÖDÖ-28) ve Conners Ana Baba Derecelendirme Ölçeği’nin (CADÖ-48) Türkçe çevirisinin güvenilirliğini, yapı ve ölçüt geçerliğini bir dizi çalışma yoluyla incelemek, alt ölçeklerde gerekli uyarlamaları yapmak.

Yöntem: CÖDÖ-28 ve CADÖ-48 normal örneklemleri, Ankara’daki ilkokullarda bir yıl arayla ulaşılan sırasıyla 1539 ve 954 öğrencinin, klinik örneklem ise bir çocuk psikiyatrisi polikliniğinde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Karşı gelme Bozukluğu ve/veya Davranım Bozukluğu tanılarıyla tedavisi süren 270 çocuğun verilerini kapsamaktadır. CÖDÖ-28 çalışmasına katılan öğrenciler öğretmenleri tarafından, CADÖ-48 çalışmasına katılanlar ise anne veya babaları tarafından ilgili formlar üzerinde derecelendirilmiştir. Klinik çalışmaya katılan çocuklar hem bir DSM-IV ölçüt formu üzerinde bir çocuk psikiyatristi tarafından, hem de ilgili Conners formları üzerinde öğretmen ve ebeveynleri tarafından değerlendirilmiştir.

Bulgular: Ölçeklerin yeterli iç tutarlılıkları (CÖDÖ-28 için .95, CADÖ-48 için .90) vardır. Normal örneklemlerin faktör çözümleme verileri, CÖDÖ-28’in Davranım ve Hiperaktivite faktörlerinin ayrışmaması dışında, özellikle CADÖ-48 için, ölçeklerin yapı geçerliğini destekler niteliktedir. Tanı sınıflandırmalarını içeren klinik ölçüt puanlarının ilgili alt ölçeklerin madde içeriğini değerlendirilmesinde kullanılması sonucunda CADÖ-48 Ataklık/Hiperaktivite alt ölçeği dışında tüm alt ölçeklerin uyarlanması gerekmiştir.

Sonuç: Çalışmaların verilerinin topluca değerlendirilmesi psikometrik ve kültürlerarası özellikleri evrensel olarak da ortaya konmuş olan kısa form Conners Derecelendirme Ölçeklerinin (CDÖ) ve alt ölçeklerinin Türk çocuklarında özgün veya uyarlanmış olarak kullanılabileceğini göstermektedir.

Objectives: To investigate factorial and criterion validity as well as reliability of the Turkish translations of the 28-item Conners’ Teacher Rating Scale (CTRS) and 48-item Conners’ Parent Rating Scale (CPRS), which both measure attention deficit, hyperactivity, and conduct problems in children, through a series of studies conducted with either normal or clinical samples.

Method: Normal sample data for the teacher and parent rating scales were collected at several elementary schools in Ankara through 2 different studies. The teacher rating scale sample consisted of 1539 pupils rated by their teachers, and the parent scale sample consisted of 954 pupils rated by their parents. The clinical sample consisted of 270 children diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), oppositional defiant disorder (ADD), and/or conduct disorder (CD), who were rated by a child psychiatrist on a DSM-IV criteria form, as well as by their parents and teachers on the respective Conners’ rating scales (CRS). The patients’ clinical criteria scores related to these diagnostic categories were used to evaluate, and if necessary, to modify item content of the corresponding subscales.

Results: Turkish versions of the CTRS and CPRS demonstrated good internal consistency as indicated by Cronbach’s alpha coefficients of .95 and .90, respectively. Factor analytical data from the normal sample studies supported the construct validity of both Turkish CRS despite non-differentiation of the conduct factor from the hyperactivity factor on the teacher scale. The clinical criteria scores suggested the necessity of adapting the item content of all the subscales, except the hyperactivity subscale.

Conclusion: The adapted and original subscales of the CRS Turkish forms demonstrated such psychometric properties that they could be employed in assessing attention deficit and disruptive behavior disorders in Turkish children.