Bu derleme çalışmasının amacı, yaşlı bireylere yönelik tutumları (YBYT) anlamada başvurulabilecek bazı sosyal psi- koloji yaklaşım ve çalışmalarını değerlendirmektir. Çalışmada, öncelikli olarak, YBYT’yi inceleyen ve bu tutumları ele alış biçimleri bakımından farklılıklar gösteren bazı çalışmalara yer verilmektedir. Daha sonra, YBYT’yi kuramsal ve bütüncül çerçevede betimleyen iki farklı ve güncel yaklaşım ele alınmaktadır. Bu iki yaklaşım arasında, çelişik duygulu yaşçılık (ÇDY), yaşçılığın korumacı ve düşmanca boyutları arasında ayrım yaparken; kuşaklar arası gerilimli buyurgan yaşçılık (KGBY), yaşçılığın, birbirinin yerine geçme, tüketim ve kimlik boyutları arasında ayrım yapmaktadır. Çalış- mada, daha sonra, yaşlı bireylere yönelik tutumları açıklamak üzere başvurulabilecek gruplar arası ilişkiler temelli, sosyal psikoloji kuram ve modellerine yer verilmektedir. Bu kapsamda, sosyal kimlik kuramları olarak, sosyal kimlik kuramı, optimal ayrışma kuramı ve öznel belirsizliği azaltma kuramı ele alınmaktadır. Aynı zamanda, özsaygı, ayırt edilme, ait olma, anlam bulma, yetkinlik ve süreklilik motivasyonlarına bir arada vurgu yapan motivasyon temelinde yapılandırılmış kimlik modeline; ölüm kaygısına vurgu yapan dehşet yönetimi kuramına ve sevecenlik ve yetkinlik kalıpyargılarına odaklanan kalıpyargı içeriği modeline yer verilmektedir. Tartışma ve sonuçlar bölümünde, ilgili alan yazına dayanılarak çıkarılan sonuçlar ve öneriler sunulmaktadır. Buna göre, ÇDY ve KGBY yaklaşımları, ampirik ça- lışmalarda YBYT’yi ele alma biçimlerinde ortaya çıkan karışıklığı azaltma yönünde çözüm önermeleri ve içinde bulu- nulan toplumsal koşulları temel almaları bakımından önemlidir. YBYT’yi açıklamak üzere başvurulan sosyal psikoloji kuram ve modelleri bu tutumların nedenlerini farklı süreçlere bağlamaktadır ve tutumların olumlu yönde değişimi için farklı çıkarımlara sahiptir. Yaşçılığın gençler ve yaşlı bireyler arasında değişim gösteren farklı nedenleri olabilir.

The aim of this review study is to analyze some social psychological approaches developed and studies conducted to understand the attitudes toward older people. First of all, some studies examining the attitudes toward older people but vary in their definitions of these attitudes are presented. Then, two distinct and updated approaches describing attitudes toward older people in a theoretical and integrated way are tackled. Among these approaches, whereas ambivalent ageism distinguishes between benevolent and hostile ageism, prescriptive intergenerational-tension ageism (SIC) does so between dimensions of succession, consumption, and identity. Next, several social psychological theories and models that might be applied to understand the attitudes toward older people based on intergroup relations are discussed by taking into account the social identity theory, optimal distinctiveness theory, and subjective uncertainty reduction theory, considered among the social identity-based theories. Also, the motivated identity construction model focusing on motives for self-esteem, distinctiveness, belonging, meaning, efficacy, and continuity, the terror management theory focusing on death anxiety, and the stereotypes content model centering on warmth and competence stereotypes are discussed. In the discussion and conclusion section, some conclusions and suggestions drawn from the relevant literature are presented. Approaches of ambivalent ageism and SIC are important for reducing the complexity of empirical studies defining the attitudes toward older people in a mixed way and for grounding their explanations on societal conditions. Social psychological theories and models, applied to explain the attitudes toward older people, link causes of these attitudes with a variety of processes and have a variety of implications for improving these attitudes. The causes of ageism may vary for young and old individuals.