Nesne Psikoloji Dergisi; 2022;10(25):399-417
Ölüm Belirginliğinin ve Kovid-19 Korkusunun Kovid-19 Aşısı Karşıtlığına Etkisi: Yarı Deneysel Bir Çalışma
H Harlak, P Elmas, G Eyiol, S Mert, Ş Öner
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın
Kovid-19 enfeksiyonuna karşı aşılama uygulamaları yaklaşık bir yıldan beri sürmektedir. Bununla birlikte bazı
kişiler aşılamaya karşı olumsuz tutuma sahiptir. Bu çalışmanın amacı Kovid-19 aşısına karşı tutumların ölüm
belirginliği ve Kovid-19 korkusundan nasıl etkilendiğinin incelenmesidir. Bu amaçla Dehşet Yönetimi Kuramı
temel alınarak ölüm belirginliği değişimlemesi yoluyla yarı deneysel bir araştırma yürütülmüştür. Çalışmaya deney
koşulunda 146 (%77 K, %23 E), kontrol koşulunda 142 (%73 K, %27 E) olmak üzere toplam 288 kişi katılmıştır.
Veriler ön testte Aşı Karşıtlığı Ölçeği (AKÖ), Kovid-19 Korkusu Ölçeği (KKÖ), Duygu Yoklama Listesi (DYL),
son testte AKÖ, Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği (PANAS) ve Sosyo-demografik Bilgi Formu ile çevrimiçi yolla
toplanmıştır. Deney ve kontrol koşullarında ön test ve son test karşılaştırmaları istatistiksel olarak test edilmiştir.
Analizler sonucunda deney grubunda ölüm belirginliği değişimlemesi sonrasında AKÖ-toplam ve “aşı tereddütü”
dışında alt ölçek puanlarında ön teste kıyasla güçlü bir düşme olduğu bulunmuştur. Ancak, kontrol koşulunda da
AKÖ-toplam ve Aşı Karşıtlığı alt ölçek puanlarında son testte istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşme olduğu
görülmüştür. İstatistiksel analizler katılımcıların AKÖ puanlarının cinsiyete göre farklılaşmadığını, KKÖ
puanlarının kadın katılımcılarda ve Kovid-19 nedeniyle yakınını kaybedenlerde daha yüksek olduğunu ortaya
koymuştur. Çalışmanın bulguları aşı karşıtı tutumların ölüm belirginliğinden etkilendiğini göstermiştir. Çalışmanın
sonuçları özellikle tutumun gücü zayıf olduğunda korkunun artmasının tutum değişikliğini etkilediğini göstererek
Dehşet Yönetimi Kuramı açıklamalarına destek sağlamıştır.
The Effects of Death Salience and Fear of COVID-19 on COVID-19 Vaccine Opposition: A Quasiexperimental Study
Vaccinations against COVID-19 continue for more than one year. However, some people hold negative attitudes
towards COVID-19 vaccination. The present study aims to examine how the attitudes against the COVID-19 vaccine
are affected by the death salience and fear of COVID-19. Following this aim quasi-experimental research was
conducted by utilizing death salience manipulation based on the Terror Management Theory. 288 people
participated in the study, 146 people (77% women, 23% men) in the experimental condition, and 142 (73% women,
27% men) in the control condition. Data were collected online with a questionnaire consisting of the Vaccine
Hesitancy Scale (VHS), Fear of Covid-19 Scale (FCV-19S), the Emotion Checklist (EC) in the pre-test, and the
Positive and Negative Affect Schedule (PANAS) and Socio-demographics beside VHS in post-test. The results of
the statistical analyses comparing the pre- and post-tests revealed a significant decrease in the VHS-total and
subscale scores excepting “vaccine hesitancy” following death salience manipulation in the experimental condition.
However, there were statistically significant decreases in the VHS-total and “vaccine repugnance” subscale scores
in the control condition. The findings of the study revealed that anti-vaccination attitudes have been affected by
death salience. The results of the study supported the explanations of Terror Management Theory by showing that
the increase in fear affects attitude change, especially when the strength of the attitude is weak.