Nesne Psikoloji Dergisi; 2022;10(25):363-376
Erken Dönem Uyumsuz Şema Alanları ile Depresyon Belirtilerinin Şiddeti Arasındaki İlişkide Mizah Tarzlarının Aracı Rolü
K Selvi
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir
Bu çalışma, Türk kültüründe, erken dönem uyumsuz şema alanlarının, depresyon belirtilerinin şiddeti ile dolaylı
ilişkilerini mizah tarzları (kendini geliştirici, katılımcı, kendini yıkıcı ve saldırgan mizah) aracılıyla araştırmayı
amaçlamıştır. Veriler demografik bilgi formu ile Young Şema Ölçeği Kısa Form-3, Mizah Tarzları Ölçeği ve Beck
Depresyon Envanterinin Türkçe sürümleri kullanılarak 373 üniversite öğrencisinden elde edilmiştir. Söz konusu
dolaylı ilişkileri test etmek için, Hayes Process Macro kullanılarak her şema alanı için bir tane olmak üzere beş
farklı aracılık analizi gerçekleştirilmiştir. Bulgular, mizah tarzlarının genel olarak şema alanları ve depresyon
belirtileri arasındaki ilişkilere kısmi olarak aracılık ettiğini ortaya koymuştur. Özellikle kendini yıkıcı mizah
tarzının, erken dönem uyumsuz şema alanları ile depresyon belirtilerinin şiddeti arasındaki ilişkide en tutarlı aracı
olduğu bulunmuştur. Ayrıca mevcut bulgular ilk kez, saldırgan mizah tarzının, bazı şema alanları ile depresyon
belirtileri arasındaki ilişkilere (kısmi olarak) aracılık ettiğini ve depresyon belirtileriyle negatif yönde ilişkili
olduğunu göstermiştir. Bu bulgulardan hareketle, mizah tarzlarının erken dönem uyumsuz şemalar için başa çıkma
stratejileri olarak hizmet edebileceği düşünülebilir. Dolayısıyla, depresyon belirtilerinin tedavisinde, mizah
tarzlarının ölçülmesi ve ele alınması, tedavilerin etkinliğini artırmada faydalı olabilir. Ayrıca, saldırgan mizah ile
ilgili mevcut bulgu, mizah kullanımında kültürel farklılıklar olabileceğini düşündürmektedir. Ancak, kültürel
etmenlerin, şema alanları ile depresyon belirtileri arasındaki ilişkide mizah tarzlarının aracı rollerini değiştirdiği
sonucuna varabilmek için kültürler arası araştırmalara ihtiyaç vardır.
The Mediating Role of Humor Styles in the Relation between Early Maladaptive Schema Domains and the Severity of Depression Symptoms
This study aimed to explore the indirect associations of the early maladaptive schema domains with the severity of
depression symptoms through humor styles (i.e., self-enhancing, affiliative, self-defeating, and aggressive humor
styles) in Turkish culture. Data were collected from 373 university students via demographic information form and
the Turkish versions of Young Schema Questionnaire Short Form-3, Humor Styles Questionnaire, and Beck
Depression Inventory. Using Hayes Macro, five separate mediation analyses were performed for testing the indirect
associations, one for each schema domain. The results generally revealed that humor styles partially mediated the
relationships between the schema domains and depression symptoms. Particularly, self-defeating humor style was
found to be the most consistent mediator between the relationship the early maladaptive schema domains with the
severity of depression symptoms. Also, the findings showed for the first time that aggressive style (partially)
mediated the relations between some of the schema domains and depression symptoms and was negatively
associated with these symptoms. Moving from these findings, it can be suggested that humor styles may serve as
coping strategies for early maladaptive schemas. Thus, measuring and addressing humor styles in the treatment of
depression symptoms may be beneficial in increasing the effectiveness of treatments. In addition, the current finding
on aggressive humor style suggests that there may be cultural differences in the use of humor. However, crosscultural studies are needed to conclude that cultural factors change the mediating role of humor styles in the
relationship between schema domains and depression symptoms.