Türk Psikiyatri Dergisi; 2006;17(1):32-45
İş Stresi ve Sağlık Psikolojisi Araştırmaları İçin İki Ölçek: A-Tipi Kişilik ve İş Doyumu
AD Batıgün, NH Şahin
Ankara Ü DTCF Psikoloji Bl., Ankara
Amaç: Bu çalışmanın amacı, iş ortamlarındaki stres konusunda sıklıkla karşımıza çıkan “A-tipi davranışlar” ve “iş doyumu” değişkenlerini ölçmek amacıyla geliştirilmiş olan iki ölçeğe ilişkin geçerlik ve güvenilirlik bilgilerini elde etmektir.
Yöntem: Veriler, biri bankalarda (N= 426), diğeri ise özel bir şirkette (N= 94) çalışan kişiler olmak üzere iki ayrı örneklem üzerinden elde edilmiştir. Her iki çalışmada da Stres Ölçeği Stres Belirtileri Bölümü, Stres Ölçeği Strese Yatkınlık Bölümü, Stresle Başaçıkma Tarzları Ölçeği, İş Doyumu Ölçeği ve A-Tipi Kişilik Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Her iki ölçek için de önce faktör analizi uygulanmış ve A-Tipi Kişilik Ölçeği için 4, İş Doyumu Ölçeği için 6 faktör bulunmuştur. Oluşturulan alt ölçeklerin Cronbach alfa güvenilirlik katsayıları; A-Tipi Kişilik Ölçeği için .40 ile .90, İş Doyumu Ölçeği için ise .53 ile .94 arasında değişmektedir. Çalışmada ayrıca, ölçüt bağıntılı geçerlik bulgularına da yer verilmiştir.
Sonuç: Yapılan analizler sonucunda, her iki ölçeğin de yeterli düzeyde geçerlik ve güvenilirlik katsayılarına sahip oldukları belirlenmiştir
Two Scales for Job Stress and Psychological Health Investigation: Type-A Personality and Job Satisfaction
Purpose: The purpose of the present study is to investigate the psychometric properties of two instruments developed to measure Type-A behaviors and job satisfaction, two important variables mentioned in the stress literature.
Method: The data were collected from two different samples, one composed of 426 bank personell, the other composed of 94 adults working in a private company. The findings are presented separately under the titles Study I and Study II. In both of the studies the assessment instruments used were: Stress Audit (Symptoms), Stress Audit (Vulnerability), Stress Coping Behaviors, Job Satisfaction Scale, and Type-A Behaviors Inventory.
Results: For both of the instruments, the studies were based on factor analyses. For Type-A Behaviors Inventory the analyses revealed 4 factors, while for Job Satisfaction Scale they revealed 6 factors. The factor subscales developed from these factors were found to have satisfactory Cronbach”s alphas. For Type-A Behaviors Inventory they ranged between .40 and .90; whereas for Job Satisfaction Inventory these values were between .53 and .94. Both studies also included correlational analyses to specify the criterion validity values of the two instruments.
Conclusion: The findings revealed that both of the instruments had satisfactory psychometric values, indicating that they can be reliably used in health psychology and job stress studies.