Türk Psikoloji Dergisi; 2021;36(87):20-38
Okulöncesi Çocuklarda Hazzı Erteleme Davranışının Cinsiyet ve Annelerin Ebeveynlik Tutumları Açısından İncelenmesi
R Can, F Kutlu
Altındağ Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü, Ankara
Bu araştırmanın amacı, annelerin ebeveynlik tutumları ile bu annelerin anaokuluna devam eden 36-60 ay arası
çocuklarının cinsiyet farklarına göre hazzı erteleme davranışlarının incelenmesidir. Bu amaçla iki farklı anaokuluna
devam eden toplam 73 anne ve çocuk (35 kız ve 38 erkek) katılımcı çiftinden veri toplanmıştır. Annelerin ebeveynlik
tutumlarını belirlemek için Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ) (Karabulut Demir ve Şendil, 2008) ve çocukların hazzı erteleme
davranışını değerlendirmek için Mishel ve Ebbesen (1970) tarafından geliştirilen Hazzı Erteleme Paradigması (Delay of
Gratification Paradigm) kullanılmıştır. Çocukların deneysel koşulda gösterdikleri üç davranış (şekere dokunma, tadına
bakma ve yeme) süresi bağımlı değişken olarak kodlanmış ve bu davranışlar için değerlendirmeciler arası güvenirlik
analizi yapılmıştır. Hazzı erteleme davranışı (şekere dokunma, tadına bakma ve yeme) üzerinde ebeveyn tutumu ve
çocuğun cinsiyetinin etkisini belirlemek amacıyla iki yönlü MANOVA [4 (ebeveynlik tutumları: demokratik, otoriter,
koruyucu ve izin verici) x 2 (çocuğun cinsiyeti)] uygulanmıştır. Bulgular, anne ebeveynlik tutumunun çocuğun tadına
bakma ve yeme davranışlarında hazzı erteleme süresi üzerinde temel etkisi olduğunu, ancak çocuğun hazzı erteleme
süresi üzerinde cinsiyet temel etkisi ya da ebeveyn tutumu ve cinsiyet etkileşim etkisinin anlamlı bir fark yaratmadığı
gözlenmiştir. Tadına bakma ve yeme davranışları için demokratik ve otoriter annelerin çocuklarının, izin verici annelerin
çocuklarına göre daha uzun süre beklediği bulunmuştur. Bulgular önceki çalışmalar ışığında tartışılmıştır
Examination of Delay of Gratification of Preschool Children in Relation to Parenting Attitudes and Gender
The aim of this study was to examine pre-school children’s (36-60 months) delay of gratification behavior depending
on the mothers’ parental attitudes and the gender of the children. Seventy-three mothers and their pre-school
children (35 female and 38 male) participated in this study. Demographic Information Form and Parents Attitude
Scale (Karabulut-Demir & Sendil, 2008) were used to measure mothers’ parenting attitudes. The children’s delay
of gratification was measured by Mishel and Ebbesen’s (1970) Delay of Gratification Paradigm. Accordingly, three
critical behaviors (touching, tasting and eating) were chosen as a signal of the delay of gratification and length of
delay for the each behaviour was coded. Interrater reliability was established. The data was analysed with Two-Way 4
(democratic, authoritarian, overprotective and permissive) X 2 (child’s gender) MANOVA to determine whether delay
of gratification behaviour identified as touching, tasting or eating changes depending on parental attitudes (democratic,
authoritarian, overprotective and permissive) and the child’s gender. As a result, it was found that there is a main effect
of the mothers’ parenting attitudes on the childs’ delay duration, but there is no significant main effect for the childs’
gender or the interaction effect of parent attitudes and the childs’ gender on the delaying gratification. The children of
democratic and authoritarian mothers have waited more than the children of permissive mothers for tasting and eating.
The results were discussed in the light of literature.