Türk Psikiyatri Dergisi; 2021;32(2):129-136
Bağımlılık Seyir İndeksi (BASİ)’nin Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması
M Şimşek, M Dinç, K Ögel
Türkiye Yeşilay Cemiyeti, İstanbul
Amaç: Bu çalışmanın amacı, bağımlılıkta tedavinin gidişini ve
iyileşmenin düzeyini tüm alanlarda ölçen, izlemede kolaylıkla
kullanılabilecek kısa bir ölçek geliştirmek, bu ölçeğin geçerliliğini ve
güvenilirliğini saptamaktır.
Yöntem: Literatür taramasından elde edilen bilgiler ve uzman görüşleri
ile oluşturulan sorular pilot olarak 10 olguya uygulanmış, uygulama
sonucunda sekiz maddelik, gözlemci tarafından doldurulan bir ölçek
olarak geliştirilmiştir. Çalışmanın klinik örneklemini ayaktan ruhsaltoplumsal danışmanlık hizmeti veren Yeşilay Danışmanlık Merkezi’ne
bağımlılık tedavisi için başvuran 307 olgu oluşturmuştur. Çalışmanın
klinik olmayan örneklemini herhangi bir psikiyatrik tanı konmamış,
rastgele seçilmiş 102 katılımcı oluşturmuştur. Bağımlılık Seyir İndeksi
(BASİ) sorularının güvenilirlik analizi için Cronbach alfa katsayısı
hesaplanmış, ölçeğin faktör yapısı açıklayıcı faktör analizi ve varimaks
rotasyonu ile incelenmiştir. İzlemede görüşmeler arası değişimin
güvenilirliği Güvenilir Değişim İndeksi (Reliable Change Index-RCI)
yöntemi ile analiz edilmiştir.
Bulgular: Tüm ölçeğin Cronbach alfa katsayısı 0,80 olarak bulunmuştur.
İkinci, beşinci ve on birinci görüşmelerde elde edilen Cronbach alfa
katsayısı sırasıyla 0,79; 0,85 ve 0,84 olarak saptanmıştır. Görüşmeciler
arası ölçek toplam puanı korelasyonu 0,75 olarak bulunmuştur.
Açıklayıcı faktör analizinde öz değeri 1’den büyük iki faktör elde
edilmiştir ve toplam varyansın %43,6’unu açıklamaktadır. İki grubun
BASİ puan ortalaması arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır.
Ölçeğin kesme noktası 8,63 olarak saptanmış, güvenilir değişim indeksi
(RCI) ise 3,5 bulunmuştur. BASİ’nin ilk görüşme ortalama puanı
14,92±5,63 iken, onuncu görüşmede ortalamanın oldukça düştüğü
gözlenmiş ve ortalama puan 9,4±4,71 olarak bulunmuştur (t=4,16;
p<0,05).
Sonuç: BASİ’nin bağımlılığın gidişini ve iyileşmeyi farklı boyutlarda
değerlendirebilen, klinik uygulamada ve araştırmalarda kullanılabilecek,
geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu saptanmıştır.
The Validity aand Reliability of the Addiction Outcome Assessment Index (AOAI)
Objective: The objective of this study was to develop a short scale that
assesses the progress and recovery in addiction treatment with respect to
all relevant areas, and to determine its validity and reliability.
Method: After scanning the literature and consulting the experts, a pool
of questions was. The pilot form was tested in 10 cases then a final
8-item scale was generated. Clinical sample of the study consisted of 307
alcohol/substance users who applied Turkish Green Crescent Outpatient
Counselling Center for psychosocial treatment between March 2016
and March 2017. Non-clinical sample of the study is composed by
102 randomly chosen participants without a history of psychiatric
disorder. The reliability of the Addiction Outcome Assessment Index
(AOAI) questions was determined by computing the Cronbach’s alpha
coefficient, and the factor structure analysis was determined by varimax
rotation. Analysis of the reliability of the change between sessions was
conducted via Reliable Change Index-(RCI).
Results: The Cronbach’s alpha coefficient for the total Outcome
Assessment Index (AOAI) was 0.80. Therapists’ total correlation
coefficient was 0.75. Explanatory Factor Analysis revealed 2 factors
which explains 43.96% of the total variance. The difference between
groups’ AOAI-Turkish (BASI) mean score was statistically significant.
Cut-off point was determined as 8.63. RCI was 3.5. AOAI’s first session
mean score was 14.92±5.63, the mean score decreased at the tenth
session to 9.4±4.71.
Conclusion: The results showed that AOAI is a valid and reliable
questionnaire that can be used to measure the progress of different
dimensions of alcohol and substance use.