Nesne Psikoloji Dergisi; 2021;9(21):481-494
Yüz Çekiciliği ve Cinsiyetin Değişim Saptama ve Tanıma Belleği Üzerindeki Rolü
ÖE Kaya
Medipol Üniversitesi, Ankara
The Role of Facial Attractiveness and Gender on Change Detection and Recognition Memory
Çalışmanın amacı, otomatik dikkat yanlılığının değişim saptama ve tanıma belleği performansı üzerindeki etkisini incelemektir. Bu kapsamda, dikkat seçiminde öncelik verilen çekici yüzler uyarıcı olarak kullanılmıştır. Toplam 110 gönüllü katılımcının verisi analiz edilmiştir (54 kadın, 56 erkek, Ortyaş = 20.87 ± 1.80). Sonuçta, çekiciliğin [F(2.73, 295.16) = 37.33, p < .001, ƞp2 = .26] and model cinsiyetinin [F(1, 108) = 6.47, p < .05, ƞp2 = .06] değişim saptama performansına etkisi anlamlıdır. Buna göre, en hızlı performans sadece hedefin çekici kadın olduğu; en yavaş performans da sadece çeldiricilerin çekici kadın olduğu koşulda gözlenmiştir. Öte yandan, tanıma belleğinin değerlendirilmesinde 94 katılımcının verisi (46 kadın, 48 erkek, Ortyaş = 21.05 ± 1.95) analiz edilmiştir. Buna göre, genel olarak katılımcıların bellek performanslarının kötü olduğu görülmüştür. Özellikle çekici yüzlerde (- .31), ortalama yüzlere kıyasla (.59), bellek duyarlılığı oldukça düşüktür. Ayrıca, her iki model cinsiyeti için de çekici yüzlerde “eski” deme yanlılığı daha fazladır. Dolayısıyla, karar kriterinin çekici yüzlerde (kadınlar için -.06, erkekler için -.46), ortalama yüzlere kıyasla (kadınlar için .15, erkekler için .33), daha liberal olduğu söylenebilir. Öte yandan, katılımcının cinsiyeti hem dikkat hem de bellek görevinde anlamlı bir etki yaratmamıştır (p > .05). Çalışma, katılımcı cinsiyeti, modelin cinsiyeti ve çekiciliği birarada inceleyen bilinen ilk değişim saptama ve tanıma belleği çalışmasıdır. Çalışmanın sınırlılıkları ve gelecek çalışmalara öneriler tartışma bölümünde ele alınmıştır.
This study aimed to investigate the effect of automatic attentional bias on change detection and recognition memory performance. In this context, attractive faces, which have priority in attention selection, were used as stimuli. The data of 110 participants were analyzed (54 females, 56 males, Mage = 20.87 ± 1.80). As a result, there was a significant effect of attractiveness [F(2.73, 295.16) = 37.33, p < .001, ?p2 = .26] and model gender [F(1, 108) = 6.47, p < .05, ?p2 = .06] on change detection performance. Accordingly, the fastest performance is when only the target was an attractive female; the slowest performance was observed when only the distractors were attractive female. On the other hand, the data of 94 participants (46 females, 48 males, Mage = 21.05 ± 1.95) were analyzed for the recognition memory. Accordingly, low memory performance was generally observed. Memory sensitivity was significantly lower for attractive faces (-.31) than average-looking ones (.59). Besides, bias to respond “old” for attractive faces were higher than average-looking faces for both model genders. Therefore, the findings suggest that the decision criterion was more liberal for attractive faces (for females -.06, for males -.46) than average faces (for females .15, for males .33). On the other hand, there was no significant effect of the participant gender on both attention and memory tasks (p > .05). The study is the first known change detection and recognition memory study to examine participant gender, model gender, and attractiveness together. The limitations of the study and suggestions for future studies are handled in the discussion section.